AB’den Parasal Genişleme Raporu

AYÇA KARACA – BORSAGUNDEM.COM / ÖZEL HABER
 
Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) en merakla beklenen toplantılarından biri yarın yapılacak. Guvernörler Konseyi’nin yeni bir parasal genişleme kararını açıklamasına ilişkin spekülasyonlar giderek artarken AB Komisyonu ekonomistleri de olası parasal genişleme kararını, yöntemlerini ve sonuçlarını inceleyen yayınlanmamış özel bir rapor hazırladılar.
 
 Raporda, agresif bir AMB kararının  azalan  büyüme görünümü, düşen petrol fiyatları doğrultusunda aşağıya çekilen enflasyon beklentileri ve inatçı düşük enflasyon rakamları çerçevesinde giderek daha gerekli görüldüğü vurgulanıyor. AMB’nin parasal genişleme  programının şirket tahvillerinin yanısıra hükümet tahvilleri alımını da içermesi bekleniyor. Paketin büyüklüğünün 500 milyar euro düzeyinde olması öngörülüyor ancak AMB’nin varlık alımına ilişkin kesin bir rakam vermeyebileceği de belirtiliyor. Parasal genişlemenin yapılış şeklinin ise tıpkı Varlığa Dayalı Menkul Kıymet Alımları ve Teminatlı Menkul Kıymet Alımlarında olduğu gibi  Avrupa Merkez Bankaları Sistemi (ESCB) kapsamında  ulusal merkez bankalarının  tahvil alımlarında kullanılması bekleniyor.
 
Rapora gore manşet enflasyon ve enflasyon beklentileri AMB’nı fiyat istikrarı hedefinden tehlikeli bir şekilde uzaklaşıyor. Euro Bölgesi enflasyonu Aralık ayında 2009 sonundan beri ilk defa negative bir düzeye, yıllık bazda %-0,2’ye düşerken AMB’nin %2’ye yakın enflasyon hedefinin de oldukça altında kalıyor.  Petrol fiyatlarındaki gerileme de enflasyonda ve beklentilerde aşağı yönlü baskı yaratıyor.
 
AMB 22 Ocak 2015’te bir parasal genişleme programını ilan edecek mi?
 
Bu karar çoğunluk tarafından bekleniyor. Negatif enflasyonun ve düşen petrol fiyatlarının bir araya gelmesi  AMB’yi geniş kapsamlı bir parasal genişleme programı kararına yönelteceğe benziyor. AMB tahvil alımlarının miktarı konusunda kesin bir rakam vermeyebilir. Bunun yerine, miktar belirtmesi  AMB’nin net 1 trilyon euro genişlemeye yönelik bilanço hedefi şeklinde olabilir. Büyüklük, hız ve varlık alımlarının kompozisyonu zaman içerisinde enflasyondaki orta vadeli görünüme bağlı olarak düzeltilebilir. Programın açık uçlu olması, AMB’ye belirli bir miktarda tahvil alımı programından daha fazla esneklik verebilir.
 
Bu program işleyecek mi?
 
 AMB tarafından ülke tahvilleri alımları Euro Bölgesi’nin zayıf büyümesi ve enflasyon görünümü için her derde deva bir ilaç olmayacak. Ülke tahvil getirileri halen düşük düzeyde ve Euro Bölgesi de bankalar tarafından finanse edilen bir ekonomiye sahip bulunuyor. Dahası Euro Bölgesi’nde servet etkisi de ABD ile kıyaslandığında  daha düşük düzeyde seyrediyor. Bu nedenle parasal genişleme programının kredileri kolaylaştırma ya da portföy yeniden dengeleme etkisi yoluyla Euro Bölgesi’nde etkin bir şekilde işleyip işlemeyeceği tartışmalı görünüyor. Parasal genişlemenin asıl pozitif etkisinin daha zayıflayan euro ile hissedileceği fakat bu programın önceden  tahmin edilmesinin piyasalarda euro’nun dolara karşı sert bir şekilde değer kaybetmesine neden olduğu belirtiliyor. İşaret verme etkisiyle AMB’nin ülke tahvilleri alımı, piyasa güvenini arttırıp enflasyon beklentilerinde iyileşmeye neden olabilir. Ancak petrol fiyatları ve enflasyon beklentileri arasındaki sıkı ilişki nedeniyle petrol fiyatlarının daha da düşmesi  parasal genişlemenin enflasyon beklentilerindeki destekleyici etkisine zarar verebilir. Uzmanlar 1 trilyon tutarındaki parasal genişleme programının Euro Bölgesi’nde enflasyonu iki yıl içerisinde %0,4 oranında   yukarı taşıyacağını hesaplıyor.
 
AMB programı nasıl tasarlayabilir? Artı ve eksi yönleri neler olacak?
 
Fransa Devlet Başkanı Holande ve AMB Guvernörler Konseyi üyelerinin demeçleri AMB’nin potansiyel parasal genişleme programının teknik yönlerini yoğun bir şekilde tartıştığını gösteriyor. Tartışmanın şu iki soru etrafında şekillendiği belirtiliyor:
 
1.    Tahvil alımlarının dağılımı nasıl olacak?
2.    AMB risk paylaşımında çekingen davranacak mı?
 
A.  İlk olasılık olarak AMB’nin ülkelerin  borç stoklarına  gore hükümet tahvili alımı yapabileceği belirtiliyor. Bu opsiyonun amacının piyasalarda daha az bozulma yaratmak olduğu vurgulanıyor. Aynı zamanda bu seçenek Euro Bölgesi’nde daha fazla risk paylaşımı yaratacak.
 
B. Diğer bir seçenek de her ülkenin AMB’deki sermaye payına- GSMH’ları ile büyük ölçüde uyumlu olarak-  gore hükümet tahvili alımları yapılması olarak öne çıkıyor. Bu seçenek daha az riskli olarak değerlendiriliyor, çünkü bu şekilde ilk seçeneğe göre çevre ülkelerin riskli tahvilleri daha az alınmış olacak. Bunun dezavantajı ise İtalya açıkça kaybeden olacak çünkü İtalya’nın AMB’deki sermaye payı borç stoğuna oranla hayli düşük bulunuyor.
 
C. AMB hükümet tahvillerini “ tam takdir yetkisi” kullanarak da alabilir.  Bunu geçmişte 2011 ve 2012 yıllarında Menkul Kıymetler Piyasa Programı’nda da (SMP) Guvernörler Konseyi’ne tam takdir yetkisi tanıyarak yapmış ve 220 milyar euro tutarında Yunanistan, İrlanda, İspanya ve Portekiz tahvilleri almıştı. Ancak bu yol halen AMB’deki ateşli politik tartışma ortamında fazla riskli olarak değerlendiriliyor. SMP’de çok yüksek derecede riskli ve ahlaki açıdan tehlikeli olarak nitelendirilmiş ve tartışmalara neden olmuştu.
 
D. Riski azaltmak için AMB sadece AAA kredi noyuna sahip ülke tahvilleri alabilir. Bu opsiyonun sakıncası ise potansiyel alımların alanını oldukça daraltıp önemli ölçüde piyaslarda bozulmaya yol açabilir. Euro Bölgesi’nin 7 trilyon euro hacmindeki piyasalarında  AAA kredi notuna sahip ülke tahvillerinin miktarının sadece 3,3 milyar euro olduğu belirtiliyor. Bu miktar da az sayıdaki çekirdek ülkeler tarafından ihraç ediliyor
 
E.  Başka bir seçenek de AMB’nin hükümet tahvillerini temerrüt durumunda zarar ortaklığı olmadan alması olarak öne çıkıyor. Bu seçenek AMB’nin bütün Euro Bölgesi’nde tahvil alımları talimatı vermesi fakat bu ülke tahvillerinin olası temerrüt riskini ulusal merkez bankalarının bilançosuna bırakması olarak açıklanıyor. Böylece her Merkez Bankası’nın kendi ülkesinin tahvilini alması öngörülüyor. Bu seçeneği Bundesbank’ın da destekleyebileceği ve AMB’nin kredibilitesini arttıracağı öngörülüyor. Ayrıca tahvil alım programına bir miktar kısıtlaması da getirmeyeceği öngörülüyor. Ancak borçlarda yardımlaşmanın olmamasının kreditörlere negatif bir işaret olacağı ve risk algısını da yükseltebileceği beliritliyor.
 
AMB’de hangi parasal genişleme yönteminde uzlaşma sağlanabilir?
 
AMB’nin ülkelerin bankadaki sermaye dağılımına gore hareket etmesi ve Varlığa Dayalı Menkul Kıymet Alım Programı’na ve Teminatlı Menkul Kıymet Alımlarına benzer bir şekilde ESCB yoluyla  ülke tahvilleri alımını gerçekleştirmesi bekleniyor. Bu opsiyon risklerin paylaşımını ve de temerrüt durumunda zarar ortaklığı olmaması hükümlerini de içerebilir. Ancak bu yönteme yönelik olarak merkez bankalarının kendi ülkelerinin borcunu almalarının ülke riskini çevre ülkeler için yükseltebileceği ve AMB’nin alım programının etkinliğinin sınırlanabileceği eleştirileri de getiriliyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.