BÜYÜK YATIRIMCIYA ÖZEL İŞLEM HAVUZU

KERİM KARAKAYA-SABAH Hızla büyüyen karanlık havuzlarda, yatırımcılar isim ve işlemlerinin boyutunu saklayabiliyor. Bu nedenle karanlık havuzlara akan para katlanıyor. Karşı atağa geçen İMKB ise kendi havuzunu kuruyor Borsalar bir tür semt pazarlarıdır. Tek farkı burada sebze-meyve değil hisse senedi alınıp satılır. Nasıl pazarda dolaşıp sizin gözünüze ve kesenize hitap eden bir sebzeyi alıyorsanız borsada da hisse senedini uygun fiyat olduğunda alır ya da satarsınız. Borsa yönetimleri ise pazarı açılmasına izin veren belediyeler gibidir. Onlar da bu alanı kullandırdığı için komisyon alır. Yasadışı olmasa da borsalar ve otoritelerin denetimi dışında da hisse senedi alınıp satılması mümkündür. Bu işlemler tezgahüstü piyasalarda (Over the counter-OTC) gerçekleştirilir. İMKB DEVRE DIŞI BIRAKILIYOR Bunu da Türk hisse senetleri örneği ile anlatmaya çalışalım. Türkiye'de işlem yapan yabancı yatırımcılar, (ne kadarı yabancı tartışılır) hisselerini özellikle bir bankada depo ediyorlar. Diyelim ki Londra'da iki banka müşterileri ya da kendileri için Türkiye'de gözüne kestirdikleri bir hisse senedini alım satımını yaptılar. Bu işlemi İMKB'nin ruhu bile duymadı. Çünkü alan da satan da bu operasyonu İMKB değil, Türkiye'de hisseleri depo eden yabancı banka nezdinde yaptı. Yani aslında sadece bu bankanın iki hesabı arasında işlem gerçekleşti. İşte bu piyasa OTC olarak adlandırılıyor. BÜTÜN BİLGİLER GİZLENİYOR Gelelim 'karanlık havuzlar'a... Nedir bu karanlık havuzlar ve neden İMKB için bir tehdit oluşturuyorlar? Karanlık havuzlar (Dark pools), yaptığı işlemlerin belli olmasını istemeyen büyük kurumsal yatırımcıların büyük işlemleri için kullandığı işlem platformları olarak tanımlanabilir. Diyelim ki Warren Buffet, Jim Rogers, Soros gibi dünyanın en önemli yatırımcıları Türkiye'de bir hisse senedinden büyük miktarda alım yapmak istiyor. Bunu yaparken de kimliğini çeşitli nedenlerle belli etmek istemiyor. Ancak OTC'de yapılsa bile kimliğin ortaya çıkma ihtimali var. Karanlık havuzlar işte bu ihtiyacı karşılamak için ortaya çıktı. Burada yapılan işlemlerde taraflar (alıcı ve satıcı) birbirini göremiyor. Dolayısıyla kimliğini ve işlemlerini saklamak isteyen kurumlara büyük kolaylık sağlıyor. Zaten platformalara 'karanlık' denmesinin nedeni burada yapılan işlemlerin görülemiyor olmasından kaynaklanıyor. Bunun yanı sıra müşterilerine daha düşüşk işlem maliyetleri sağlıyorlar. EN BÜYÜK ÜÇÜNCÜ BORSA Karanlık Havuzlar bu avantajlarından dolayı 2007 yılından itibaren dünyada hızla büyüdü. Öyle bir piyasa oluştu ki bugün dünyanın en büyük borsaları arasında. Örneğin içerisinde karanlık havuzu da bulunan Chi-X dünyanın en büyük 3'üncü borsası. Diğer karanlık havuz şirketleri arasında ise Turquoise, Liquidnet, Sigma-X, CrossFinder gibi rakipler hızla büyüyor. İMKB kendi havuzunu dolduracak LONDRA'DA büyümeye devam OTC piyasasına karşı İMKB'de harekete geçiyor. Londra'daki işlemleri Türkiye'ye kazandırmak isteyen İMKB yönetimi aldığı kararla kendi bünyesinde bir 'Kara Havuz' kuracak. 'Büyük İşlemler Pazarı' olarak adlandırılan bu pazar sayesinde, büyük kurumsal yatırımcıların yeniden borsaya kazandırılması amaçlanıyor. İMKB bünyesinde yapılan çalışmalarda şu anda bir yazılım yapılıyor. Bu pazarda işlem maliyetlerinin daha düşük olacağı, ayrıca gün sonunda işlemlerin kamuoyuna açıklanabileceği ifade ediliyor. Londra'da büyük yatırım bankaları ile temasta bulunan İMKB yetkilileri kurulacak pazara ilginin yoğun olabileceğini belirtiyor. İşlem hacmi için büyük tehdit GEÇEN hafta İMKB Başkanı 'Borsadaki işlemlerin yüzde 30-40'ı Londra'da oluşuyor' deyince dikkatler yeniden Londra'ya çevrildi. Yıllardır, Türk hisse senetleri üzerine, İMKB devre dışı bırakılarak işlemlerin yapıldığı biliniyor. İşlem hacminin ne kadar büyüklükte olduğu bilinmese de Londra'daki İMKB, Türk otoritelerini rahatsız ediyor. Ancak İMKB'nin önünde yeni bir tehdit daha var: Karanlık Havuzlar (Dark Pools)... İnternetten işlem yapılabilen çoklu işlem platformu olan karanlık havuzları büyük kurumsal yatırımcılar tercih ediyor. Çünkü burada yapılan işlemlerin hiç biri görülemiyor. Dolayısıyla büyük işlemlerini saklamak isteyen yatırımcılar için bulunmaz bir ortam yaratıyor. Son yıllarda işlem hacimleri hızla artan ve dünyanın en büyük borsaları konumuna gelen kara havuzlar, organize borsaların işlem hacimelerini çalıp, içlerini boşaltmaya başladı. Dünyanın en büyük borsaları karşılarındaki büyük tehdite karşı hükümetleri göreve çağırıyor. Küresel kriz sonrası sermaye piyasalarında denetimlerin artırılması talepleri artarken kara havuzlar da yeniden gündeme geldi. ABD ve İngiltere'nin sermaye piyasası otoriteleri olar SEC ve FSA kara havuzlara sınırlama getirmeye çalışıyor. Erkan, "Londra'nın yarısını çekeriz" demişti İMKB Başkanı Hüseyin Erkan daha önce yaptığı bir açıklama konuyu şu ifadelerle gündeme getirmişti: Ne yapıyorlar? Bizim alış ve satış emrimizi Londra'da kendi aralarında kullanarak arasında bir yerde eşleşiyorlar ve borsa dışında işlem görüyor. Borsamızın aşağı yukarı oluşan işlem hacminin yüzde 30-40'ı arasında bir piyasa da şu anda Londra'da... Biz onları kendimize nasıl çekeriz diye şu anda planlar yapıyoruz. Fiyat adımlarının küçültülmesi, özellikle emir iptallerinin gelmesi ve büyük emirler piyasasını açmamızla onun asgari yarısını çekeriz." İMKB nasıl bir havuz kuracak? 21.04.2010 Kurumsal yatırımcılara yönelik büyük emirlerin girilebileceği ayrı bir emir defteri oluşturlacak. Bu emirlere ait fiyat ve miktar ilan edilmeyecek.. Gerçekleşen işlemler alan ve satan bilgisi olmadan ilan edilecek İlk etapta İMKB 30'a dahil hisse senetlerinin büyük işlemler pazarına alınması amaçlanıyor. Ulusal pazar'da büyük emirlerin de girilebileceği, açılış öncesi seans ve kapanış sonrası seans olmak üzere iki yeni sabit fiyat seansı açılması öngörülüyor. Emir istenildiği zaman iptal edilebilecek. "Borsanın % 67'si yabancıyken engelleyemeyiz" İŞYatırım Genel Müdürü İlhami Koç taraflar birbirlerine kendilerini göstermediği karanlık havuzlarla ilgili olarak "Tüm dünyada bu tür işlemler artıyor. Şeffalıktan uzak... Krizden sonra birçok ülkenin şeffaflıktan uzak bu platformalara karşı harekete geçtiğini görüyoruz" diye konuştu. Yasal olarak Türk hisse senetleri üzerinden yapılan işlemlerin İMKB'den geçirilmesi zorunlu olmasına karşın Londra'da böyle bir zorunluluk olmadığını belirten Koç sözlerine şöyle devam etti: "Bu nedenle yurt dışında kurulu kurumlar bu işlemleri yapılabiliyor. Londra'daki likiditeyi ülkemize çekmek için çalışmalar yapmamız gerektiği açık. Bunun için öncelikle yerli bireysel ve kurumsal yatırımcı tabanımızı genişletmeliyiz. Borsanın yüzde 67'si yabancıların elindeyken bu işlemleri engelleyemeyiz. O nedenle borsadaki yerli payını artırmalıyız. O zaman yabancıları da gelecektir."

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.