Finansal piyasalarda 2019 böyle geçti

Türkiye'de finansal piyasaların ilk çeyrekte jeopolitik riskler ve dış gelişmeler kaynaklı hareket ettiği görülürken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) repo ihaleleri ve zorunlu karşılıklar üzerinden attığı adımlar, ABD Merkez Bankası'nın (Fed) para politikasındaki değişiklik işareti ve swap piyasasındaki gelişmeler yakından takip edildi.

Geçen yıldan devralınan ticaret savaşına dair endişelerin 2019'da da finansal piyasaların odağında kaldığı görülürken, ABD ve Çin'in restleşme ile anlaşma arasında gidip gelen tutarsız tutumları yıl boyunca pay piyasalarına negatif yansıdı.

Küresel ekonomiye yönelik risklerin artması ve enflasyonun hedeflerden uzak seyretmesi, 2019'da önde gelen merkez bankalarının normalleşme adımlarını sonlandırarak gevşek politikalara dönüşünü beraberinde getirdi. Bu kapsamda Fed'in 2019'da iki faiz artırımı yapacağı beklentilerinin fiyatlandığı piyasalarda, söz konusu beklentiler bankanın "faiz artırımları konusunda sabırlı olacağız" mesajı ile ocak ayından itibaren sıfıra indi.

Yılın ilk ayından itibaren Suriye'nin kuzeyindeki gelişmeler, ABD-Çin ticaret müzakerelerine yönelik belirsizlikler, küresel ekonomiye yönelik kaygılar ve Brexit çıkmazı pay piyasalarına yön veren temel gelişmeler olarak öne çıktı.

Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) küresel ekonomiye dair beklentilerini düşürmesi risk iştahını azaltırken, ABD Başkanı Donald Trump'ın sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımlar da pay piyasalarında dalgalanmaya yol açtı.

Trump'ın, 22 Mart'ta, "52 yılın ardından ABD için İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tam olarak tanımanın zamanı geldi" açıklamasını yapmasının ardından Türkiye başta olmak üzere Avrupa Birliği (AB), Arap Birliği ve Birleşmiş Milletler (BM) buna tepki gösterirken, söz konusu gelişmeler jeopolitik risklere ilişkin endişeleri artırdı.

Bu gelişmenin ardından Londra swap piyasasında Türk lirası gecelik faizlerinde hızlı artış yaşandı. TCMB ise bu gelişme karşısında swap işlem limitini artırarak sıkılaşma yönünde adım attı.

Söz konusu gelişmelerle Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, ilk çeyrekte dalgalı bir seyir izledi. Endeks, yıla başladığı 90.986,13 puandan yükselişe geçerek 106.000 seviyelerini test ederken, küresel gelişmeler paralelinde kazançlarını geri verdiği mart ayını 93.784,18 puandan tamamladı. Bu dönemde dolar/TL ise yıla başladığı 5,30 seviyelerinden yükselişe geçerek mart ayını 5,56 civarından kapattı.

Mart ayında artan jeopolitik riskler karşısında yatırımcıların tahvil piyasasına yönelmesi ile ABD 10 yıllık tahvil faizleri, yüzde 2,72'den yüzde 2,40 seviyesine geriledi. Türkiye'de uzun vadeli tahvil faizleri ilk çeyrekte yüzde 14,3'e kadar gerilemesine karşın mart ayında yüzde 19,3'ü gördükten sonra ilk çeyreği yüzde 17,92'den tamamladı. Altının onsu ilk çeyrekte yüzde 0,8'lik artışla 1.292,05 dolara yükseldi, gram altın ise yıla başladığı 203,3 lira seviyelerinden kademeli yükselerek mart ayını 225,5 liradan kapattı.

ABD Çin İlişkileri

Yılın ikinci çeyreğinde Brexit çıkmazının devam etmesine neden olan bir süreçten geçildi. Ticaret müzakerelerinde anlaşma sağlayamayan ABD ile Çin'in ise misillemeleri hız kazandı. 

Bu dönemde ABD Başkanı Donald Trump, Çin'in müzakere sürecini uzattığını öne sürerek 200 milyar dolarlık Çin ürününe uygulanan yüzde 10'luk gümrük vergisi oranının yüzde 25'e çıkarılacağını duyurdu. Çin ise ABD'nin bu hamlesi karşılığında 60 milyar dolarlık ABD menşeli ürünlere gümrük tarifesini yüzde 5 ila yüzde 25 oranında artırdı.

Trump'ın, son olarak, Amerikan şirketlerinin Huawei dahil Çinli teknoloji şirketleri ile iş birliği yapmasının önünü kesmeyi amaçlayan başkanlık kararnamesini imzalaması ise teknoloji sektöründe ciddi sarsıntıya neden oldu.

Jeopolitik riskler ikinci çeyrekte de gündemden düşmezken, ABD'nin, İran Devrim Muhafızları Ordusu'nu (DMO) ABD'nin yabancı terör örgütleri listesine eklendiğini duyurması ve İran'ın buna karşılık ABD Merkez Kuvvetleri'ni (CENTCOM) terör örgütleri listesine alması, iki ülke arasındaki gerilimin başlangıcı olarak tarihe geçti.

ABD Merkez Bankası

ABD'nin küresel çapta jeopolitik risklerdeki artışta başrol oynaması, ülke ekonomisinde etkilerini gösterirken, ABD Merkez Bankası (Fed), ikinci çeyrek itibarıyla yılın ilk faiz indiriminin sinyalini vererek 2008 küresel ekonomik krizi sonrası uyguladığı gevşeyici politikalara geri döneceğine işaret etti.

Yurt içinde ise 31 Mart yerel seçimleri kapsamında AK Parti'nin Büyükçekmece ve tüm İstanbul için seçim sonuçlarına itiraz etmesi, iç siyasi gelişmelerin gündemde kalmasını sağladı.

Öte yandan, Trump'ın Golan Tepeleri konusundaki açıklamasının ardından ABD'yle bozulan ikili ilişkiler, ABD'nin Türkiye'ye kasım ayında gönderilmesi planlanan iki F-35 için hazırlık faaliyetlerinin ve sevkiyatların durdurulduğunu açıklamasıyla daha da gerildi.

Jeopolitik risklerin ortasında iç piyasayı canlandırmaya yönelik ekonomi yönetiminin açıkladığı teşvik paketleri, BDDK hamleleri ve TCMB'nin piyasaya hem sözle hem de repo ihaleleri yoluyla müdahaleleri sonucunda mart-mayıs döneminde pay piyasalarında görülen düşüş haziran ayında telafi edildi.

Söz konusu gelişmelerle Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, mayıs ayında 83.535,32 puanla yılın en düşük seviyesine gerilerken, haziranda kayıplarını telafi ederek ikinci çeyreği 96.485,32 puandan tamamladı. Aynı dönemde dolar/TL ise 6,25 seviyelerinden düşüşe geçerek haziran sonunda 5,84'e geriledi.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.