Kriz İspanya'ya uğrar mı?

Euro bölgesi ekonomileri adeta domino taşları gibi tek tek yıkılıyor. Yunanistan ve İrlanda ile başlayan süreçte gözler şimdi de Portekiz ve İspanya'ya çevrilmiş durumda. Ancak İspanya'yı diğerleriyle aynı kefeye koymak doğru değil.

Kâhin gibi tahminlerde bulunan analistler, bu durumun nedenini bahsi geçen ekonomilerin ortak para biriminin euro olmasından kaynaklandığını söylerken, bu ülkelerin tek para birimi nedeniyle kaybettikleri rekabet avantajlarını tekrar yakalayamayacaklarını savunacaktır. Bu durumda sıradaki ülkenin çökmesi de an meselesi.
Ancak durum daha yakından incelendiğinde bu değerlendirmenin hatalı olduğu görülebilir. Çünkü bu ekonomilerin çatırdamasında farklı farklı nedenleri bulunuyor.

Yunanistan ekonomisi çöktü çünkü bu ülke OECD üyeleri arasında en kötü yönetilen ekonomiydi. Yolsuzlukların artık sistematik bir hal aldığı ülke, gerçek mali durumunu gizleyerek piyasaların riskleri yanlış değerlendirmesine neden oldu. Ancak en sonunda mızrak çuvala sığmadı ve borçlar tahammül seviyesini aştı.

İRLANDA DA SORUN BANKACILIK

Diğer yandan İrlanda ise euro bölgesinin tüm istediği şartları yerine getirse de darbeyi başka bir yerden aldı. Bankacılık sistemini kontrol etme konusunda başarısız olan Dublin hükümeti en sonunda gayri safi yurtiçi hâsılanın yüzde 176'sına denk gelen banka borçlarına üzerine almak zorunda kaldı.
Banka ve müteahhit şirketler kontrol edilmediği takdirde kaçınılmaz olarak bu durum ortaya çıkar. Hatta bir zamanlar yüksek büyüme oranıyla Celtic Kaplanı olarak görülen İrlanda dahi İngiltere ve Almanya'dan borç ister hale gelebilir.
Portekiz de ise sorun küresel finansal kriz başlamadan önce de vardı. Ekonomisi yavaş büyüyen Portekiz'in, 1999 ile 2008 yılları arasındaki büyüme performansı yüzde 1'in altında kaldı. Euroya geçtikten sonra da bu sorundan kurtulamayan Portekiz'in, borçlarını sürdürülebilir seviyeye çekme konusunda endişeler buluyor.

PORTEKİZ DAHA FAZLASINI YAPMALI

Lizbon hükümetinin, Yunanistan ve İrlanda ile aynı kaderi paylaşmamak için yapısal reformlar konusunda çok daha fazlasını yapması gerekiyor. Portekiz'in borç sorununun büyüklüğünün Euro bölgesi için karşılanabilir boyutta olması ise yetkililerin içini az da olsa rahatlatıyor.
İş ekonomik büyümenin tedirgin etmesine gelince benzer bir durumun İspanya'nın başına gelmesi elbette bu konuda kafaları en çok meşgul eden durumu teşkil ediyor.
Bu ekonominin bir kurtarma programına ihtiyaç duyması durumunda Avrupa'nın elindeki 350 milyar euroluk kaynak, IMF'den de destek almasına rağmen yeterli olmayabilir.

İSPANYA'YI AYNI KEFEYE KOYMAK YANLIŞ

Ancak, piyasalar her ne kadar İspanya'yı yukarıdaki diğer ülkelerle aynı kefeye koyup, borçlanma maliyetlerini artırmak suretiyle cezalandırsa da işin iyi tarafı şu ki; bunun çok da temeli bulunmuyor. Özetle söylemek gerekirse, İspanya adı geçen diğer ülkelerle aynı sepette yer almıyor.
Çünkü İspanya'nın toplam kamu borcunun gayri safi hasılasına oranı yüzde 64'ile Yunanistan'ın neredeyse yarısına denk gelen oranda bulunuyor. Bununla birlikte bu oranın sadece yüzde 26'lık kısmı yabancı yatırımcılara ait. Geri kalanı ise yerli yatırımcılardan alınmış durumda. Diğer taraftan, Madrid hükümetinin bankaların borçlarından kaynaklanan teminat yükümlüklerinin GSYİH'ye oranı da çok fazla değil. Bu oran İrlanda'da yüzde 176 iken, İspanya'da yüzde 5'i geçmiyor.

Aynı şekilde İspanya'nın, gelişmekte olan ekonomilerde yoğun yurt dışı faaliyetleri bulunan büyük bankalarının, acil durum halinde hükümetin üstüne yük olarak kalmadan elden çıkarılması da mümkün.

Elbette, İspanya ekonomik büyüme ve işsizlik tarafında ciddi sorunlar yaşıyor ancak yine de, ne Yunanistan kadar borç stoğu, ne İrlanda'daki gibi zor durumdaki bankacılık sektörü ne de Portekiz'deki gibi ilgisiz bir hükümet sorunu bulunuyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.