Nedir bu Fed, neden var?

BORSAGUNDEM.COM
 
Çok değil üç hafta öncesine kadar fırtına gibi esiyordu Fed. Stratejistler, analistler, ekonomistler, tahminde birbirleriyle kapışıyor, “Faiz artıracak mı, artırmayacak mı?””Artırırsa kaç puan olacak?” “Aralık’ta karar çıkmazsa kaç ay sonraya atacak?” iddiaları havalarda uçuyordu. Ağır kalemler köşelerden kritikler patlatıyor, müthiş görüşler piyasaya oynuyordu. Yorumlar yağıyordu arka arkaya...

Derken o tarihi karar açıklandı.
16 Aralık günü artık bayramdı.
Ve sadece Türkiye değil, bütün dünya rahat bir nefes aldı. 25 baz puandan değil, üstlerinden kalkan baskıdan.

Peki Yellen ve ekibinin,  yerküreyi faizle esir alan Federal Merkez Bankası’nın bu etkisi nereden kaynaklanıyor? Bu dünyada sadece ABD, sadece Fed mi var?
Kurumun tarihini, yapısını, özelliklerini bilmeden bu sorunun yanıtını vermek zor. Öyleyse merakları gidermek için bir bilene sormak lazım.

A1 Capital – Forex Koçu Araştırma Müdürü Kıvanç Vural da Borsagundem.com okurları için sıkı bir çalışmayla Fed’i hazırladı. Neden bu kadar önemli olduğuna dair kritik ve önemli bilgileri bir yazı dizisinde topladı, yorumladı.

İşte FED, işte ilk bölüm...
 
NEDİR BU FED? NEDEN VAR?
 
A1 Capital – Forex Koçu Araştırma Müdürü Kıvanç Vural

Her gün konuşuyoruz... Fed faizleri artıracak mı, yoksa artırmayacak mı? Artırırsa ne olur? Artırmazsa ne olur? Fed başkanı ne diyecek? Finans piyasalarında olup da artık Fed'i hayatının bir parçası yapmamış kimse yoktur herhalde. Piyasalar için Fed aşağı Fed yukarı... Başkanından gelen bir açıklamayla piyasalarda milyarlarca doların el değiştirebildiği, politikalarıyla bir ülkenin geleceğinde etkisi olabilen bir kurum.
 
Fed, İngilizce Federal Reserve'in kısaltması... Yani kendisinden önce eyalet eyalet farklı ve birbirinden bağımsız para basan bankaların işlevini ortadan kaldırıp para politikası, para basımı ve bölüşümü ile ilgili konuların federal bazda belirlenmesini sağlayan sisteme Federal Reserve System (Federal Rezerv Sistemi), Federal Reserve veya daha da kısaca Fed diyoruz.
 
Fed öncesi federal düzenlemelere bağlı olmayan ve eyaletler tarafından yetkilendirilmiş her banka kendi parasını basabilmekteydi. Fakat iş öyle bir hal aldı ki 1860’lı yıllara gelindiğinde yaklaşık 8 bin banka kendi parasını basma yetkisine sahipti ve bu da güvenirlik ve tutarlılık konularında bazı ciddi sıkıntılara neden olabiliyordu.
 
Bu keşmekeşe cevap olarak 1863'te Ulusal Bankacılık Yasası çıkarılıyor ve tek bir ulusal para birimi belirlenerek para basımı işi eyaletler tarafından yetkilendirilmiş bankalardan ulusal bazda yetkilendirilmiş bankalara devrediliyor. Yetkilendirilen bu bankalara da sıkı sermaye şartları getirilip düzenli denetimlerden geçmeleri şart koşuluyor.
 
Fakat günün sonunda yeni düzenlemelerden istenen verimi alamıyor yetkililer. En büyük sıkıntı bu yeni sistemin gerektiği zaman piyasadaki para arzını artırma veya azaltma gücünün çok zayıf kalması ve bunun da ekonomide istenmeyen ani şişme ve daralma dediğimiz keskin dalgalanmalara neden olması. Ekonomik krizlere karşı bu sistemin para arzını kullanarak bir çare üretme kapasitesi çok düşük kalıyor. Yani bir merkez bankasından beklenen görevleri yerine getiremiyor bu sistem.
 
Aynı anda ABD ekonomisi büyüyor, gelişiyor ve daha da karmaşıklaşıyor. Finansal ve bankacılık krizleri üst üste yaşanırken para piyasalarını bir merkezden koordineli olarak yönetecek bir kuruma olan ihtiyaç her geçen gün daha bir belli ediyor kendini.
1893 ve 1907 paniği bu krizlere önemli iki örnek. Ekonominin alarm zilleri çalması ile paralarını çekmek için bankalara koşanlar saatler içinde milyonlarca dolar çekerek bankaların kasasını boşaltıyor ve peş peşe banka iflasları yaşanıyor. Bu iflaslarla endişe daha da artıyor ve kendi bankalarının da iflas edebileceği korkusuyla diğer hesap sahipleri kendi bankalarına akın ediyor. Paramı geri alamayacağım korkusuyla bankalarına akın edenlerin yarattığı panik bankaları art arda domino taşı gibi deviriyor.
 
İşte bu krizler sadece finans piyasalarını değil halkı ve politikacıları da bankacılık sektörünün ciddi reformlara ve düzenleyici bir mekanizmaya ihtiyaç duyduğu konusunda ikna etmeye başlamış ve 1913 Aralık ayında Federal Reserve System'in kurulmasıyla sonuçlanacak süreç başlamış oldu.
 
Fakat Federal Reserve System yani Federal Rezerv Sistemi veya Federal Rezerv hatta daha da kısaltılmış ve günlük hayatta kullandığımız ismiyle Fed, ABD'nin yaşadığı ilk merkez bankası tecrübesi değildi. Önce 1791 sonra da 1816'da 20 yıllık iki ayrı merkez bankası imtihanı yaşadı ABD.
BU BANKALAR NEDEN VE NASIL KURULDU? NEDEN KAPATILDI? İKİNCİ BÖLÜMDE

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.