Pasif fon yatırımları piyasa balonlarını şişiriyor mu?

BORSAGUNDEM.NET – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Piyasaların ne kadar karmaşık ve birbirine ne kadar bağlı olduğunu görmek isteyen yatırımcılar pasif yatırımlardaki gidişata bir bakış atabilirler.

Borsagundem.net’in derlediği bilgilere göre pasif fon yatırımları belirli bir endeksin genel ağırlığına göre yatırım yapan ve endeksin performansını taklit etmeye çalışan yatırımlardır. Aktif fonların aksine endeks performanslarının üzerine çıkmaya çalışmazlar. Pasif fonların son dönemdeki yükselişi ise borsalarda fazla sayıda varlığın borsalardaki ticarete gerçek anlamda katılmadığı eleştirilerini beraberinde getiriyor.

Financial Times yazarı Robert Armstrong pasif yatırımlardaki son artışın piyasaları daha verimsiz hale getirdiği hatta borsalara damgasını vuran yapay zeka balonunu da beslediğine dair işaretler olduğunu belirtiyor. Ancak borsa yazarı akademik derecede kesin bir sonuca varmak isteyenlerin hayal kırıklığına uğrayacağı konusunda da uyarıyor. Armstrong yazısında pasif yatırımların piyasaların geneline olan etkisini şu örnekle açıkladı:

“Bir ekonomistin pervasızca bir soyutlama aşkıyla, tüm yatırımcı öz sermaye tahsislerinin kabaca eşit büyüklükte dört aktif fon tarafından yönelttiğini hayal edin: A, B, C ve D fonları (fonlar, ticareti kolaylaştırmak ve risk seviyelerini ayarlamak için bir miktar nakit de tutar).

Bir gün, C ve D fonları tüm hisse senetlerini piyasa ağırlığında tutarak pasif fonlar haline geleceklerini duyururlar. Piyasadaki varlıkların yarısı artık pasif olarak yönetiliyor. Başka bir deyişle, on yıllar boyunca ABD borsasının başına gelenler, örnek olarak verdiğimiz piyasada bir gecede gerçekleşti.

Bundan sonra, C ve D'nin varlıklarının piyasaya (kendileri de dahil) uyum sağlayacakları karmaşık bir dönem olacak. Bu bir miktar ileri geri gidilen dengesiz bir dönem olacak ama sonunda yeni bir denge oluşacak.

Dengeye ulaşmak, tek tek hisse senetlerinin fiyatları üzerinde belirli bir etkiye sahip olacak. Zira C ve D fonları geçmişte belirli hisse senetlerine daha fazla veya daha az ağırlık veriyordu. Bunu düzeltmek için bu Hisse senetlerini satmak/satın almak zorunda olacak. Bu ayarlamanın fiyatları ne kadar hareket ettirdiği, A ve B fonlarının söz konusu hisse senetlerine olan talebinin esnekliğine göre belirlenecektir.

Yine de piyasanın genel değerlemesi bu süreçte değişmeyecek. Hisse senetlerine olan yatırımcı talebi, C ve D fonlarının pasife geçmesinin bir sonucu olarak değişmeyecek ve pasiflerin piyasa ağırlığına ulaşmak için satın almaları gereken (fiyatları yükseltecek) her hisseye karşılık satmak zorunda kalacakları (fiyatları aşağı çekecek) bir hisse daha olacak.

Dengeye ulaşıldıktan sonra (ve yeni para girişlerini göz ardı edildiğinde) piyasa fiyatları, A ve B arasındaki değer konusundaki anlaşmazlıklar üzerine hareket edecek. Örneğin, A fonu bir hisse senedine daha fazla sahip olmak istediğinde ve B fonu yalnızca bu hisseyi mevcut fiyattan daha fazla fiyata satacak. Veya alternatif olarak A fonu daha az hisse senedine sahip olmak istediğinde ve B fonu hisseleri sadece daha düşük bir fiyattan satın alacak. Ancak bu fiyat değişikliklerine uymak için pasif fonların herhangi bir şey alması veya satması gerekmeyecek. Fiyat değişiklikleri, pasiflerin piyasa ağırlıklarını otomatik olarak düzenleyecek.

Pasif fonlara yeni varlık akışları, hisse senetlerinin büyüklüğüyle orantılı olarak tüm hisse senetlerine gider, bu nedenle daha büyük hisse senetlerine daha fazla para girse bile, talepteki artış hepsi için aynıdır. Yüksek talep nedeniyle tüm hisse senetleri üzerinde genel bir fiyat etkisi oluşur, ancak hisse senetleri arasında nispi bir fiyat etkisi yoktur.

Ortaya çıkan yeni durumda aktif fonlarda ticaret yapan daha az insan vardır. Aslına bakılırsa A ve B fonlarına giriş veya çıkışların pasif fonları işlem yapmaya zorlaması dışında ticaret yapmak için bu fonlar sadece birbirlerine sahiptir. Bu piyasayı daha verimsiz hale getirir mi. Bu tür uç bir örnek için bu elbette doğru. A belirli bir hisse senedini yalnızca B’nin ödemeye razı olduğu fiyatın üzerinde bir fiyata satacaksa işlem yapılmayacaktır. Fiyat ise hisse senedinin gerçek değeri konusunda hangi taraf doğruysa o yöne doğru hareket edemeyecektir. Pasif yatırımların büyümesi sonucunda piyasa daha katı ve muhtemelen piyasaya giriş ve çıkışlar karşısında daha değişken hale gelecektir. Ancak bu elbette çok uç bir örnek. Bilemediğimiz şey ise pasif katılımcılarının sayısının ve oranının piyasanın bazı noktalarını kireçlendirip kireçlendirmediğidir. Henüz bu seviyeye ulaştığımıza dair bir kanıt bulunmuyor.

En uç örneğimizde bile fiyatları temel değere geri getirmek için uygulanabilecek başka şeyler de var. Değeri düşük bir şirket tüm hisseleri için ihale teklifi alabilir veya kendi hisselerini geri almaya başlayarak fiyatı artırabilir. Ya da bir şirketin bilançoları yükselebilir veya düşebilir, bunun sonucunda da A veya B fonlarının fikirleri değişebilir.

Pasif yönetimi tercih eden fon yöneticilerinin akıllı mı yoksa aptal mı olduğu bu noktada ne kadar önemli? Diyelim ki A, C ve D akıllı insanlar tarafından, B ise aptallar tarafından yönetiliyor. C ve D pasif yönetime geçiyor. Şimdi ise A’nın B tarafından yanlış fiyatlandırılan çok fazla sayıda varlığı bulunuyor. A’nın bu örnekte çok daha fazla para kazanması gerekir. Ancak sadece B’nin önünde sonunda fiyatlandırmasını yanlış yaptığı ve A ile tekrar işlem yaptığında bu farkın kapanacağı varsayımıyla. Eğer pasif varlıkların yükselişi piyasayı toplu olarak daha aptal hale getirirse hemen ortaya çıkacak sonuç birkaç kişinin piyasayı tekrar akıllı hale getirmesi ve bunu yaparken çok fazla para kazanması olacaktır.”

Armstrong bu küçük örneğe bakıldığında pasif yatırımın borsaları çok daha işlevsiz hale getirdiği sonucuna ulaştırdığını ve yapay zeka balonunu da desteklediğini söylüyor. Ancak borsa yazarı tüm bu sonuca oldukça düşük bir özgüvenle ulaştığını da sözlerine ekliyor.

Apple borsada rekor kırdı

Buffett Göstergesi kırmızı alarm veriyor

Trump enflasyonu geri mi getirecek?

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.