Pekin'den Batılı şirketlere 'Uygur' baskısı

Çin zorla çalıştırma kampları ve kitlesel çapta kısırlaştırma da dahil olmak üzere Sincan bölgesindeki Uygur halkına yönelik tutumu nedeniyle küresel çapta artan eleştirilerle karşı karşıya.

İnsan hakları örgütleri, bölgedeki yaklaşık 1 milyon kişinin zorla toplama kamplarına ve hapishanelere yerleştirildiğini öne sürüyor. ABD de Uygurlara yönelik muameleyi "soykırım" olarak niteliyor. Pekin yönetimiyse iddiaların gerçeği yansıtmadığını savunuyor.

Independent Türkçe'de yer alan habere göre, buna karşılık, insan hakları ihlallerini gerekçe göstererek Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nden hammadde ve ürün almayı bırakan büyük şirketlere, Pekin yönetiminin de baskısı artmaya devam ediyor.

Çin Ticaret Bakanlığı'ndan geçen hafta yapılan açıklamada, Sincan'da üretilen pamuk ve kıyafetlere yönelik "ayrımcı önlemler" aldığı gerekçesiyle Amerikan PVH firmasına soruşturma açıldığı duyurulmuştu. New York merkezli PVH'nin bünyesinde Van Heusen, Tommy Hilfiger ve Calvin Klein gibi ünlü markalar yer alıyor. 

Pekin yönetimi, soruşturma kapsamında gerekli belgeleri teslim etmesi için PVH'ye 30 gün süre vermişti. Amerikan firmasının Çin yasalarını ihlal ettiğinin belirlenmesi halinde, para cezasına ek olarak PVH çalışanlarına seyahat sınırlamaları getirilebilir. Hatta şirketin Çin'den yaptığı ihracatın durdurulması da söz konusu olabilir. 

Çin Ticaret Bakanlığı, PVH'nin Sincan'dan pamuk ve kıyafet alımını durdurarak yasaları çiğnediğini savunuyor. 

Ayrımcı politikalar izleyen yabancı şirketler yaptırım listesinde

Pekin, 2020'de Güvenilmez Tüzel Kişi Listesi uygulamasını devreye sokmuştu. Buna göre Çin'in egemenliğini ve ulusal güvenliğini tehdit eden ya da Çinli firmalara, kuruluşlara veya kişilere yönelik ayrımcı politikalar izleyen yabancı şirketler yaptırım listesine alınıyor. Kural, şirketlerin yanı sıra kuruluş ve kişileri de kapsıyor. 

Amerikan gazetesi New York Times (NYT), PVH'ye açılan soruşturmayla Pekin'in bu kuralı, Sincan'da üretilen mallara yönelik yabancı bir ülkenin yasaklarına uyarak hareket eden bir firmaya karşı ilk kez işleme koyduğuna dikkat çekiyor. ABD, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde üretilen pamukların kullanıldığı ürünlerin ülkeye getirilmesini 2022'de yasaklamıştı. 

Çin'deki Amerikan Ticaret Odası'nın direktörü Sean Stein, Pekin'in hamlesinin tehlikeli olduğunu savunarak, "Bu soruşturma türünün ilk örneği olduğundan, tüm sektörlerdeki şirketler bunun kendileri için ne anlama geldiğini yeniden değerlendirmek zorunda. Firmaların çoğu riskin arttığını düşünüyor."açıklamsında bulundu.

2021'de H&M ve Nike da Sincan'da üretilen malları kullanmayacaklarını açıklamış, bunun ardından Çin'deki müşterilerinden büyük tepki toplamıştı. 

Pek çok uluslararası şirket büyük ölçüde Çinli tedarikçilere bağımlı durumda. Arabalardan güneş panellerine kadar Çin dünyanın açık ara en büyük üreticisi. Dünyadaki pamuğun yüzde 20'si Çin'den gelirken, bunların yüzde 90'dan fazlası Sincan bölgesinde yetiştiriliyor.

Çin'deki Avrupa Birliği Ticaret Odası'ndan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:

"Avrupalı şirketler giderek zor bir açmazla karşı karşıya kalıyor. Sincan gibi bölgelerde faaliyetlerini durdurmaları ya da bu bölgelerden tedariki kesmeleri halinde hem Pekin yönetimi hem de Çin'deki tüketiciler tarafından ciddi bir tepkiyle karşılaşabilirler. Bu faaliyetleri durdurmazlarsa da bu sefer kendi ülkelerinde ve diğer uluslararası piyasalarda olumsuz sonuçlarla karşılaşma riskler var."

Sincan'da Çinli firmalarla ortak çalışan Avrupalı şirketler de bu ikilemden muzdarip. Alman otomotiv devi Volkswagen'dan mayısta yapılan açıklamada, Sincan'daki Çinli firmalar aracılığıyla yapılan parça tedarikinin durdurulmasının planlandığı belirtilmişti.

ABD’de Uygur ürünleri ithalat yasağı yasası yürürlüğe girdi

ABD'den Çin'e: Uygur bölgesinde ayrımcılığı durdurun

BM 'Uygur Özerk Bölgesi'ne erişim istiyor

Uygur Türklerine zorla imal ettirilen mallara ithalat yasağı istendi

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.