Petrolde 40 dolar şoku

Petrol fiyatları, 2008'de finans sisteminin çökmesinden bu yana görülen en sert düşüşü yaşarken, bu durumun 30 yıl önce Meksika borç krizine ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasına yol açan düşüşler ile aynı etkiyi yapma ihtimali olduğundan söz ediliyor.

Dünyanın en büyük üreticisi Rusya, Avrupa ve ABD'nin yaptırımları ile baş etmeye çalışan ekonomisini kurtarmak için eskiden olduğu gibi petrol gelirlerine güvenemiyor. Benzer yaptırımlardan muzdarip İran da, halkını ambargolar karşısında kısmen koruyan yardımları azaltmak durumunda kalacak. İçeride isyancılarla boğuşan Nijerya ve başarısız ekonomik ve siyasi yönetim nedeniyle sıkıntı yaşayan Venezuela da, Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) geçen hafta piyasanın kendisini dengelemesini seçmesi nedeniyle en fazla kayıp yaşayan ülkelerin başında geliyorlar. Bazı uzmanlar OPEC kararının on yıllardır görülen ilk serbest düşüşe yol açacağını belirtiyor.

Colorado'da bulunan IHS danışmanlık şirketinin başkan yardımcısı Pulitzer ödüllü Daniel Yergin "Karakas'ta büyük bir şok yaşanıyor. Tahran ve Abuja'da da durum farklı değil. Psikolojide bir değişiklik olacak. Bundan böyle daha ciddi belirsizlik yaşanacak" yorumlarını yaptı.

Hali hazırda Ukrayna'daki Rus destekli isyan ve Ortadoğu'daki IŞİD tehdidi nedeniyle sarsılan bir dünya, ham petrol fiyatlarının serbest düşüşe geçmesi ile daha fazla sıkıntı yaşamak üzere. Küresel enerji piyasaları, Kuzey Amerika'da kaya gazından hidrolik çatlama yoluyla üretilen petrol nedeniyle görülmemiş bir arz fazlası yaşıyor.

ABD'deki petrol üretiminin bu denli hızlı ve kapsamlı olacağını çok az kişi tahmin edebilmişti. Bazı petrol ihracatçıları, yeni durumda farklı ülkelere yatırım yapmayı başaramadı. Varil başına 100 dolarlık petrole alışan hükümetler, bu geliri ucuz akaryakıt ve konut gibi yardımlarda kullanmayı tercih ederek, artan ve düşük istihdam oranı olan nüfuslarını memnun etmeyi başardılar.

Ancak bu yardımlar artık tehlikeye girebilir.

Londra'daki önde gelen düşünce kuruluşlarından Chatham House'ın enerji, çevre ve doğal kaynak uzmanı Paul Stevens konuya ilişkin "Devletlerin gençleri sokaktan alıkoyacak harcama yapma durumu olmadığı takdirde, yeniden sokağa çıkılabilir ve kalkışmalar yaşanabilir. OPEC üyelerinin çoğunluğu bütçelerini dengelemek için 100 doların üstünde petrol fiyatına ihtiyaç duyuyor. Giderleri kesmeleri durumunda ise sorunlar kaçınılmaz olabilir" diye konuştu.

Petrol fiyatları bu yıl yüzde 38 gerilerken, üretim kağıt üstünde fiyatlar günlük maliyetlerin altına düşene dek sürebilir. Stevens bazı ABD'li kaya gazından petrol üreticilerinin varil başına 40 dolar ile denge sağlayabileceklerini belirtti. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) da Bakken sahalarındaki üretimin varil başına 42 dolarda nakde döneceklerini tahmin ediyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.