Portföy bazında risk yönetimi

ELİF BATU YENER - BORSAGUNDEM.COM
Kurulduğu günden bu yana sermaye piyasalarına yeni bir soluk ve açılım getiren Vadeli İşlemler ve Obsiyon Borsası (VOB), yurtdışından satın aldığı yeni yazılım sayesinde portföy bazında risk yönetimine geçmeye hazırlanıyor. Halen kullanılmakta olan teminatlama sistemini de değiştirmeye hazırlanan VOB’a yatırımcı ilgisi de gün geçtikçe artıyor. VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, yılın ilk üç aylık döneminde döviz sözleşmelerinde işlem hacminin 2010’un aynı dönemine göre yüzde 200 arttığını söyledi. Döviz işlemlerinde forex platformlarının haksız bir zeminde VOB ile rekabet ettiğini de kaydeden Dönmez, “Bu iş iyice çığırından çıktı. Bu işin düzletilmesi için de uğraşıyoruz, umuyorum düzelteceğiz” diye konuştu.
Hisseye dayalı kontratların nerede işlem göreceği ile ilgili Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kararı merakla beklenirken, Borsagundem’e açıklamalarda bulunan Çetin Ali Dönmez ile VOB’un yeni uygulamalarını ve gelecek planlarını konuştuk.
* Yurtdışından satın alınan yeni yazılım VOB’a neler kazandırdı?
Yeni yazılım ile getirilen en önemli yeniliğin opsiyonların işleme açılması olacağını söyleyebilirim. Opsiyonların işleme açılması hazırlıkları kapsamında halen kullanmakta olduğumuz teminatlama sistemini de değiştiriyoruz. Hem emir girişi sırasında hem de işlem sonrasında teminatların hesaplanacağı portföy bazında risk yönetimine geçiyoruz. Yeni sistem aynı zamanda daha kullanıcı dostu emir iletme ekranı sunuyor. Satın alınan yeni yazılım VOB’un hem piyasa, hem de teknoloji tarafındaki bilgi birikimini ve tecrübesini artırdı. Bu yazılıma sıfırdan kendimiz başlamış olsaydık, özellikle organize opsiyon işlemleri ülkemizde henüz olmadığından yazılım geliştirmemiz daha ağır olurdu, hatta bu işe bizzat benim destek vermem de gerekirdi, çünkü biliyorsunuz mevcut yazılımı geliştiren ekibin analiz tarafının yöneticisi bendim, oysa VOB’un Genel Müdürü olarak çok sayıda yönetsel sorumluluğum var ve bu nedenle benim analiz ekibin başında çalışmam neredeyse imkansız bir şeydi. Şu an geldiğimiz noktada yeni yazılımı devreye almamıza az bir süre kaldı ama rahatlıkla söyleyeyim, hem piyasa iş analizi tarafında hem de yazılım ve sistem tarafında bu yazılımı yeniden sıfırdan yazabilecek teknolojik birikime ulaştık.
* Döviz vadeli işlemlerinde stopaj ve BSMV sorunu ortadan kalkması öngörüldüğü gibi işlem hacmine yansıdı mı?
Döviz sözleşmelerinde BSMV uygulaması biliyorsunuz 1 Eylül 2010 tarihinden itibaren çok yerinde bir düzenleme ile kaldırıldı. Ayrıca stopaj da 1 Ekim 2010 tarihinde sadece bireysel yatırımcılar için uygulanmaya başlandı, şirketler ve kurumsal yatırımcılar için sıfırlandı. Bu tür düzenlemelerin etkisini hemen gözlemlemek kolay değil, zamanla VOB’daki işlem hacmini artan ölçüde olumlu etkilemesini bekliyoruz. Nitekim 2011 yılının ilk üç ayına bakıldığında 2010 yılının aynı dönemine göre döviz sözleşmelerinin işlem hacmi yüzde 200 artmış. Bu artışta vergi düzenlemesi dışında 2010 yılı sonunda devreye aldığımız euro/dolar çapraz döviz vadeli işlem sözleşmelerinin de katkısı var. Diğer taraftan yine biliyorsunuz döviz sözleşmelerinde teminatlarını 2011 yılı ilk çeyreğinde bir defa daha düşürdük, bunun da işlem hacminin artmasında önemli katkı sağladığını söyleyebiliriz. Tabii burada bir diğer konu da döviz işlemlerini yüksek kaldıraçlı olarak yatırımcıya sunan forex platformlarının da bu konuda son derece haksız bir zeminde bizimle rekabet ettiğini, bu konuyu neredeyse kumara çevirdiklerini de söylemeden geçemeyeceğim. Bu iş iyice çığırından çıktı, internette arama motorunda “VOB” kelimesini arayan yatırımcının karşısına forex şirketlerinin reklamının çıkması bence son derece yanlış. Bu işin düzletilmesi için de uğraşıyoruz, umuyorum düzelteceğiz.
* Amerikalı bireysel yatırımcıların da VOB’da yatırım yapması için çalışmalar hangi aşamada?
Amerika Birleşik Devletleri vadeli işlem sözleşmelerini denetleyen ve düzenleyen kamu otoritesi Commodity Futures Trading Commission (CFTC), yurtdışında başka borsalarda işlem gören endeks vadeli işlem sözleşmelerinde bireysel yatırımcının işlem yapmasına ancak bu sözleşmelerin işlem gördüğü yabancı borsalara, bu borsalar CFTC’ye başvurup eylemsizlik mektubu diyelim “No Action Letter” almadıkça izin vermiyor. Dolayısıyla özellikle tabi oldukları düzenlemeler daha esnek olan “hedge fund”lar dışındaki yatırım fonları ve gerçek kişi ABD’li yatırımcılar portföylerine CFTC’nin onay vermediği finansal enstrümanları NO Action Letter almamış olan borsalarda alıp satamıyorlar. Bizde de geçen yılın ağustos ayına kadar durum böyleydi, diğer bir ifadeyle bu mektup CFTC’den alınmamıştı.
VOB-İMKB 30 sözleşmelerinde Amerikalı bireysel yatırımcıların borsamızda işlem yapabilmesi için gerekli olan CFTC iznini 18 Ağustos 2010 tarihinde aldık. CFTC’den alınan “No-Action Letter” belgesinin VOB-İMKB-30 sözleşmesinin Amerika’da daha fazla yatırımcı tarafından alınıp satılmasının önünü açması ve işlem hacmimize olumlu katkı sağlamasını bekliyoruz. Esasen son bir yıllık dönemde VOB’a üye olan yabancı aracı kurumlara, VOB ile sözleşme imzalayan veya imzalama aşamasında olan yabancı veri yayın kuruluşlarına bakıldığında yabancı yatırımcı ilgisinin arttığını net bir şekilde söyleyebilirim.
* TL’nin ABD’de vadeli borsalarda alınıp satılmaya başlaması sizin işlem hacminizi etkiledi mi?
CME’de sözleşme büyüklüğü 200.000 dolar olan Dolar/TL kontratları ve sözleşme büyüklüğü 125.000 euro olan Euro/TL sözleşmeleri işlem görüyor biliyorsunuz. CME’nin web sitesinden açıp bakabilirsiniz, CME’nin Dolar/TL sözleşmelerinin ve CME Euro/TL sözleşmelerinin işlem hacminde 2011 yılında 2010 yılına göre düşüş var, ayrıca günlük bültenlere bakarsanız bazı günler işlem olmadığını dahi görürsünüz. VOB’da ise 2011 yılı işlem hacmi bu kontratlarda 2010 yılına göre oldukça yüksek artış gösterdi. CME bize rakip olarak Dolar/TL kontratlarını ve Euro/TL kontratlarını açtığında biz de onlara rakip olarak Euro/Dolar çapraz döviz vadeli işlem sözleşmelerini açmak konusunda daha hırslanmıştık ve sonunda da açtık. VOB olarak rekabetten korkmuyoruz, yeter ki adil olsun.
YARIN: İMKB’yi manipüle etmek isteyenlere karşı ne önlemler alınıyor? Lisanslı depoculuk ne durumda ve yeni kontrat planları…

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.