Volatilite neden artar?

Finans teorisinde volatilite ve menkul fiyatları arasında ters ilişki olduğu savlanır. Volatilite yükseldikçe fiyatlar düşer, fiyatlar düştükçe volatilite artar. VOB kontratlarında volatiliteyi 20 günlük tarihsel veriler ile hesapladığımız grafiği aşağıya aldık. Volatilite tepe-fiyat dipleri arasında belirli bir süre var, endeks dip yaptıktan yaklaşık iki hafta sonra volatilite tepe yapıyor. Volatilite dipleri ile endeks tepeleri arasında ise 3-4 haftalık bir mesafe var. Volatilite rakamları bir anlamda erken uyarı görevi yerine getiriyor. Son günlerde gördüğümüz %20 seviyesi dip ise tepe noktasını bugünlerde görmedi isek 1-2 hafta içerisinde görebiliriz.

Volatilite grafiğinde son yükseliş ile alakalı olarak aşağıdaki grafiği incelemenizi öneririm. Volatilite ve fiyatta bir aşırılıktan diğer aşırılığa gittiğimiz açıkça görülüyor. Bundan sonraki hareketin, eğer piyasalarda dönemsel çevrimlerden söz ediyorsak, uzun dönemli ortalamaya doğru olması gerekir.

Konu ile ilgili olarak daha önce yazmış olduğum kısa bir notu aşağıda bulabilirsiniz.
Hisse Senetlerinin Fiyatları Düşerken Volatilite Neden Artar?
Hisse senetleri (daha genelinde menkul fiyatları) fiyatları düşmeye başladığında örtük volatilite (implied) neden artar?
Problemi iki bölüme ayırarak inceleyebiliriz: 
•          Örtük volatilitedeki değişimler
•          Menkul getirilerindeki değişimler. 
Bahsettiğimiz iki konsept birbirinden oldukça farklıdır, bununla birlikte biz, düşen hisse senedi fiyatları ve volatilite hakkında genel olarak konuşacağız.
Birinci kısım-örtük volatilite- opsiyon piyasası ve opsiyon satıcılarının psikolojileri üzerinde yoğunlaşmaktadır  (banka /  fonlardaki piyasa yapıcısı olarak tanımlayabileceğimiz profesyoneller).  Piyasada menkul fiyatları düşmeye başladığında satım (Put) opsiyonlarının fiyatları artmaya başlar. Yatırımcılar portföylerindeki uzun pozisyonlarını korumak amacı ile daha çok satım opsiyonu almaya başlarlar. İlave olarak piyasada spekülatif veya yatırım amaçlı satım opsiyonu alımları artar.
Tüm bunlar sonuç olarak satım opsiyonlarının fiyatlarının artmasına yol açar. Herhangi bir opsiyonun fiyatı örtük volatilitenin bir fonksiyonudur; diğer tüm koşullar sabit kalmak kaydıyla örtük volatilitedeki artış opsiyonun fiyatını doğrusal olarak arttıracaktır. Başka bir deyişle: opsiyonun fiyatı, fiyatı etkileyen tüm unsurlar sabit kaldığı halde artmışssa örtük volatilite artmış demektir. (bariyer opsiyonlarında ilişki doğrusal değildir)
Örtük volatilite, opsiyon fiyatını en iyi açıklayan unsurdur. Menkul fiyatlarının düşmesi (güneye giderken –bulutsuzluk özlemi)  satım opsiyonları fiyatının ve talebinin artmasına, sonuç olarak örtük volatilitenin yükselmesine yol açar. Opsiyon satan profesyoneller piyasaların çakılması veya çok sert düşüşler yaşaması olasılığının her zaman farkındadırlar. Bu bilinçle hareket ederek örtük volatilite kotasyonlarını yüksek tutarlar. (volatilite gülümsemesi)
Sorunumuzun ikinci kısmına gelince, hisse senedinin fiyatı düştükçe kaldıraç etkisinin artması volatilitenin artmasına sebep olur. (Black modelindeki kaldıraç etkisi olarak da bilinir.) Düşen Hisse fiyatı firmanın kaldıraç etkisini arttırır (borç/firma değeri) ve firmanın yükümlülüklerini karşılayamama olasılığı artar (default) . Daha fazla yatırımcı, firmanın ortadan kalkma olasılığı arttığı için satışlarını hızlandırır, ve hisse getiri volatilitesi hiç umulmadık seviyelere çıkar. Hissenin getirisindeki difüzyon şokları ile getirinin varyansı arasında negatif korelasyon mevcuttur. (ref: hissenin stokastik diferansiyel denklemi).
İkinci kısımda hisse senedinin getiri volatilitesi  ile firmanın ortadan kalkması olasılığı arasında açıkça bir ilişkinin varlığını söylemiş olduk. Vardığımız sonuç ampirik olmakla birlikte hissenin stokastik diferansiyel modelindeki sürüklenme (drift) terimine olasılık dağılımını (intensity) katarak matematik olarak  modellenebilir.
Salim Kasap - Turkish Yatırım

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.