Yatırımcı sayısındaki azalışın nedeni Kör Havuz mu

2010 yılında hayata geçirilen hisse senedi işlemlerinde aracı kurum isimlerinin gizlenmesi yani piyasada ‘Kör Havuz’ olarak bilinen uygulama yeniden tartışma konusu oldu. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın Ekonomi Baş Danışmanı Yiğit Bulut, Star Gazetesi’ndeki köşesinde konuyu gündeme taşıdı. Geçmişte konuyla ilgili yazılara atıfta bulunun Bulut, “Kör Havuz uygulaması olmak üzere Türk Sermaye Piyasasının içine düştüğü-düşürüldüğü hatalar zincirine karşı elimdeki imkânlarla savaş veriyorum. Kör Havuz ve emir iptali gibi uygulamalara öncesinde ‘yapmayın’ diyerek kesinlikle karşı çıktım ve özellikle yurt dışında yapılan yerlerde, yerli yatırımcıların nasıl soyulduğunu örnekleriyle açıkladım. Bu noktada doğru bilinmesi adına, Türk Sermaye Piyasası hakkında bilmeniz gerekenleri kendi bakış açımdan bir daha arz etmek istiyorum” diye yazdı.
 
KONU YENİ EKONOMİ YÖNETİMİNİN GÜNDEMİNDE
 
Yiğit Bulut, yazısında uygulamanın sisteme verdiği hataları sıraladı. Yiğit Bulut’un gündeme taşıdığı konunun, yeni ekonomi yönetiminin de önemli gündem maddeleri arasında olduğu belirtiliyor. Özellikle de Borsa İstanbul’da yerli yatırımcı sayısının azalmaya başlamasının 2010 yılında hayata geçirilen bu uygulamalardan sonra başladığının altı çiziliyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verileri de bu iddiaları destekler nitelikte.
 
YATIRIMCI SAYISI 2010 YILINDAN BU YANA AZALIYOR
 
MKK verilerine göre, 2010 sonu itibarıyla, hisse senedi bulunan hesap sayısı yüzde 9 artış ile 1.2 milyona ulaştı. Bu dönemde hisse senedi olan yerli hesap sayısında 104 bin 356 adet, yabancı hesap sayısında ise 890 adet yükseliş yaşandı. Ancak 2010 yılına kadar toplam yatırımcı sayısında süregelen artış tersine dönüyor ve yerli yatırımcı sayısı azalmaya başlıyor. 2012 yılında yerli yatırımcı sayısı 9 bin 797 kişi azalırken, yabancı yatırımcı sayısı ise 572 kişi artıyor. Düşüş sonraki yıllarda da devam ediyor. Toplam yatırımcı sayısı 2014 yılında yüzde 3’lük bir gerileme gösteriyor. Bu gerileme büyük ölçüde toplam yatırımcı sayısının tamamına yakınını oluşturan yerli bireysel yatırımcılardaki düşüşten kaynaklanıyor. Son bir yıl içinde yerli bireysel yatırımcı sayısı 35 bin 529 kişi azalıyor. Yabancı yatırımcı sayısı ise geçen yıllardaki artışını sürdürerek yüzde 4 oranında yükseliyor.
Yine MKK verilerine göre, 2015 Haziran ayı itibarıyla Borsa İstanbul’daki toplam yatırımcı sayısı Mart sonuna göre çoğu yerli bireysel yatırımcı olmak üzere 16 bin adet azalarak 1 milyon 53 bin adede geriliyor.
 
HÜSEYİN ERKAN DÖNEMİNDE BAŞLADI
 
Borsa İstanbul cephesinde yaşanan bu gelişmeler yeni ekonomi yönetiminin masasının üzerindeki dosyalardan biri olduğu belirtiliyor. Kör Havuz uygulaması ve emir iptalleri İMKB (Borsa İstanbul) eski Başkanı Hüseyin Erkan döneminde hayata geçirilmişti.
İMKB eski Başkanı Hüseyin Erkan, piyasada büyük işlem yapan kurumlar ya da yabancıların ağırlıklı işlem yaptığı şirketler olduğunu belirterek, bazı oyuncuların buralardan işlem yaparak bunu avantaja çevirmeye çalıştıklarını ifade etmişti. Erkan, işlemlerden sonra kimlik gizlemesine gidilmesiyle yatırımcıların yanlış yönlendirilmesinin de önüne geçileceğini vurgulayarak uygulamayı savunmuştu. Ancak gelinen noktada söz konusu uygulamanın yatırımcı sayısındaki azalmada etkili olduğu belirtiliyor.
 
YATIRIMCININ ELİNDEKİ AVANTAJLAR ALINDI
 
Bu arada, benzer bir durum daha önce yatırım fonu ve ortaklıklarında gündeme gelmişti. Fon ve yatırım ortaklıklarının portföyündeki hisselerin takas verilerinin yayınlanmasına son verilmişti.
Yatırımcılar daha önceleri fon ve yatırım ortaklıklarının portföyünde bulunan hisseleri görme imkânına sahipken bu avantaj elinden alınmıştı.
Bu olanak, yatırım fonları ve ortaklıklarına yatırım yapan yatırımcıların, fonların aldıkları hisse senetlerini, hisselerin portföylerdeki seyrini ve oranını, fonların performanslarını sorgulayabilmelerini sağlamaktaydı. Söz konusu verinin açıklanmamasıyla birlikte bu imkân ortadan kalktı.
 
BÜYÜKLERİN İŞLEMLERİ YOL GÖSTERİYORDU
 
Uzmanlara göre yabancı yatırımcıların, piyasaya yön veren büyük yatırımcıların, piyasadaki alım-satım davranışları aslında küçük yatırımcılar için bir gösterge niteliğinde. Çünkü bilgi akışının bu kadar hızlı ve yoğun olduğu bu piyasalarda, bu bilgiyi algılayıp yorumlayacak bilgi birikimi ve kapasitesi olmayan küçük yatırımcılar için büyük yatırımcıların davranışı, küçük yatırımcılara yol göstermekte. 
 
YABANCI YATIRIMCILARA AVANTAJ SAĞLANDI
 
Gün içi işlemlerde hisse senetlerinde alıcı ve satıcı taraf verisini, özellikle günlük alım satım yapanlar ve piyasadaki alıcı satıcı dengesini kurumların eğilimlerini izleyenler takip ediyordu. Yatırımcı sayısındaki azalışın nedeni Kör Havuz uygulamasına bağlayanlar, kimin alıp kimin sattığının seans sırasında öğrenilmesinin özellikle günlük işlem yapan yatırımcılar için önemli bir veri olduğunu belirtiyor. 
Uygulama sonrası bu önemli bilgiye ulaşamamalarının kendileri için büyük dezavantaj olduğunu belirten yerli yatırımcılar, uygulamanın yabancı yatırımcılara büyük avantajlar sağladığını belirtiyorlar.
Çünkü, bir hisse ile ilgili takasta önemli ölçüde elinde hisse bulunduran bir kurum satış yapıyorsa (ki bu hisseye satışların yoğunlaştığını göstermesi açısından önemli) işlem yapanlar bunu o gün içerisinde göremiyor.
  
YABANCILAR HER ŞEYİ ANINDA ÖĞRENEBİLİYOR
 
Bu verinin gizlenmesi ile ortaya çıkan tablo birçok soruyu da beraberinde getiriyor. Her şeyden önce datanın neden kaldırıldığı özellikle imkânları sınırlı olan küçük yatırımcı tarafından sorgulanıyor.
Küçük yatırımcı bu değişiklikle özellikle kendisinin mağdur olduğuna inanıyor.
Zira büyük yatırımcılar sahip oldukları portföy büyüklükleri itibarıyla özel yatırımcı kategorisinden istifade etmekte ve brokerlarla  dealerlarla doğrudan irtibat halinde olmaları sebebiyle işlemleri yapan tarafları online öğrenme imkanına sahipler. Ancak küçük yatırımcıların böylesine bir imkânı bulunmuyor.
Büyük yatırımcıları ve yabancıların bu dataları veri kuruluşlarının yayınları ile elde edebildiklerini belirten küçük yatırımcılar, verinin yayınlanmamaya başladığı günden bugüne mağduriyetlerin yaşandığını vurguluyor.
 
BİLGİ ERİŞİMİ AÇISINDAN EŞİTSİZLİK
 
Bu uygulama ile piyasada işlem yapan büyük yatırımcılar ve küçük yatırımcılar arasında bilgiye erişim açısından bir eşitsizlik yaşandığı görüşü ağırlık kazanıyor.
Uzun yıllardır yatırımcı sayısının artmadığından şikayet edilen piyasada bu uygulamanın küçük yatırımcıların piyasadan daha da uzaklaşmasına neden olacağı belirtiliyor.
Küçük yatırımcılar, hisse senedi işlemlerindeki tarafların gözükmeyecek olmasının, Sermaye Piyasalarına olumlu yansıyacağı yönündeki görüşün de doğru olmadığının son verilerle ortaya çıktığını belirtiyor.
Piyasadaki genel kanı; yatırımcının piyasadan aldığı tüm bilgilere göre kararını serbestçe vermesi yönünde. Şüphesiz tüm bilgileri aldıktan sonra vereceği kararın sonuçlarına da katlanacak. Ancak tüm bilgilere bazıları sahipken bazılarının sahip olmaması adil ve eşit bir yarışın ortadan kalkması şeklinde yorumlanıyor.
Yatırımcının belli bilgileri zamanında öğrenmesine izin verilirken belli bilgilerden mahrum bırakılmasının şeffaf piyasa mantığı ile uyuşmadığı belirtiliyor.
 
YERLİ YATIRIMCILARLA ANKET YAPILSIN ÖNERİSİ
 
Piyasanın mantığının tüm bilgilerin şeffaf ve hızlı şekilde tüm kesime ulaşmasını temin etmek olduğu vurgulanıyor. Gelişmiş ülkelerin şeffaflaşma yönünde nelerin yapılabileceğini gündemlerinin ilk sırasına oturttuğu bir ortamda, bizim piyasada Nasdaq OMX ile yapılacak işbirliğinde bazı verilerin daha gizleneceği bilgisi, piyasaların geleceği açısından büyük bir risk olarak gösteriliyor.
Uzmanlar, Borsa İstanbul yönetiminin ve Türkiye Sermaye Piyasası Birliği'nin hesabını kapatan yatırımcılarla ilgili acilen bir anket çalışması yapması gerektiğini belirtiyor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.