Adnan Salih [email protected]

Aracı kurumların çalışma saatleri

Borsa Aracı Kurumları sermaye piyasalarımızın önemli bir bileşeni. Sektörün en önemlşi sermayesi de çalışanları. Son dönemde sektörde yaşanan küçülmeleri, işten çıkarmaları ele almıştık. Büyük kurumlar dahi şubelerini kapatıp personel çıkardılar. Bir zaman 200 kişiden fazla personel istihdam eden aracılar şimdilerde 40 kişiye gerilediler.

Personel sayısı azaldıkça çalışan üzerindeki baskı da artmaya başladı. Daha az ücretle daha fazla iş istenir oldu. Personel sürekli baskı altında ezilerek ruhsal sorunlar yaşamaya başladı.

Sektörde genel anlamda ücretler gerilediği gibi terfi vs gibi konular, terfi sonrası ücret artışları da rafa kalktı.

Tüm bunlar yetmezmiş gibi çalışanların önüne bir büyük problemi de Borsa İstanbul Kasım ayını ikinci yarısında koyacak: İşlem saatleri 18:10’a uzatıldı.

Bu her yerde yazıldı ama Borsa’nın sitesinden tekrar bakalım hatırlayalım:

Eskiden öğlen paydosu vardı son dönemde o bile kaldırıldı her ne kadar işlem az  oluyor olsa da öğlenleri gün ortası-tek fiyat seansı var.

Türk borsa yatırımcısı genelde “tek” başına işlem yapmayı sevmez, elektronik sistemleri kullanmayı ya istemez ya yapamaz çekinir. Karşısında muhatap alabileceği kimi zaman derdini paylaşabileceği, ’sen ne diyorsun piyasa gider mi?’ diyeceği bir müşteri temsilcisi arar. Şu sıralar aranan müşteri temsilcileri pek bulunamamaya başlandı, sayıları giderek azalıyor türü tükeniyor!

Aracı kurum araştırma, kurumsal finansman, yatırım danışmanlığı vemüşteri temsilciliği temel olmak üzere giderek geri plana atılan hazine ve portföy yönetimi bölümleri ile para kazanmaya çalışır. Bu bölümlere yetenekli, özgüveni yüksek risk alabilen hesap vermekten çekinmeyen müşteri ilişkisi kuran fırsatı gördümü hemen anlayacak kapasitede elemanlar almanız gerekir. Bu personeli istihdam etmekle de iş bitmez, sürekli eğitmek geliştirmek gerekir. Bunun için personele yatırım yapmak gerekir. Ücretini artırmak başarısını ödüllendirmek terfi ettirmek gerekir. Gerçek ise %90 bunun tam tersidir, harika bir eleman 3-5 yıl sonra sıradan bir çalışana dönüşür.

Aracı kurum yöneticileri bu bir yere gidememe durumunun en büyük sorumlusudurlar çünkü kendilerini geliştirmezler ayrıca piyasaların bir yere gideceğine de inanmazlar. Tüm yöneticiler arasında birbirlerinden habersiz gizli bir anket yapsak ve sonuçta büyük çoğunluğun pesimist olduğunu görsek buna şaşırmam. Başı pesimist olan bir sektörün gövdesi de pesimist olur bir yere gidemez en fazla statükoyu korumaya çalışır.

2000’li yılların başlarında aracı kurumlar çok saygın konumdaydılar, yabancı işlemleri, yerli işlemleri uygun komisyon oranları ile gerçekleştiriliyor, çalışanlar mutlu bir şekilde işlerine devam ediyorlardı. Sonra komisyon iadesi denen illet geldi, herkes bu yarışa başladı. Garip insanlar türediler başkaları adına işlem yapan kar zarar bakmaksızın ve bu işlemlerden komisyon iadelerini cebine atan. Binde iki olan minimum komisyon oranları 16 yılda en iyi ihtimalle 10’da birine geriledi. Borsa payları da arttığı için karlar iyice azaldı çalışanlara kapının dışı önerildi.

Borsa İstanbul ise çalışanların azalması/sektörün küçülmesine çalışma saatlerini uzatarak cevap veriyor, böylece çalışan üzerindeki baskı inanılmaz ölçüde artıyor.

Tipik bir aracı kurumda mesai saat 9:00 da başlar ama çoğu çalışan biraz hazırlık yapabilmek için 08:30 da işe gelir, bu saate gelebilmek için en geç 07:15 de yollara düşmelidir. Çıkış artık 18:10 olacak. Operasyonel işler en iyi ihtimalle 40 dk sürse mesai 18:50 de bitecek. Yola bu saatte çıkan aracı kurum çalışanı da iyi ihtimalle 20:30 da evine varacak. Personel hafta içi sosyallik, eğlenme, dinlenme dostlarına vakit ayırma gibi kavramları zaten çok seyrek yapabiliyordu şimdi artık unutması gerekecek. Bunca emeğin karşılığını da ay sonunda güdük bir bakiye olarak görecek.

Sektörün içler acısı haline rağmen Borsa İstanbul’un faaliyet raporlarına bakarsanız borsanın durumu süper iyi gidiyor. Karı ciddi oranda yüksek hatta sektörden fazla. Ücretler nasıldır bilemiyorum ama aracı kurum çalışanlarına kıyasla mutlaka daha iyidir. Son günlerder borsa hisselerinin halka arzı ile ilgili çalışmalar var, bir büyük aracı kurum sahibinin bu hisseleri el altından topladığı vs yazılıp çiziliyor. Başarılı olur mutlaka almak gerekir. Bununla birlikte borsanın da üstünde yükseldiği ana temel olan aracı kurumları biraz kollaması gerekmez mi? Teknolojiye yatırım yapması, işleri kolaylaştırması yazılım sektörüne iş vermesi destek olması gerekmez mi? Borsanın yazılım altyapısı Nasdaq’a emanet, yok muydu bir yerli yazılımcı bu programı yazabilecek? Milyon avrolar verilmesi mi gerekiyor mutlaka? Ya da VIOP da Pat Systems yazılımına dökülen milyonlar ve bunun karşılığında sistemin devreye bile alınamamış olması hiç mi önemli değil? Kimse bunları sormayacak mı gündeme getirmeyecek mi? Vadeli kontratlara bakıyoruz bir tek endeks var gerisi fasa fiso. Hisselere bakıyoruz tüm hacim 10-12 hissede gerisi fasa fiso. Son yıllarda yapılan halka arzların durumu ortada neredeyse tamamı halka arz fiyatının altında. Manipülasyon gırla, hergün başta bizim sitemizde olmak üzere manüplatör haberleri yağmur gibi yağıyor. Yağıyor da ne oluyor o da ayrı konu.

Durum tam da deveye sormuşlar neden boynu eğri durumu. Tüm sorunlar ayan beyan ortadayken çözüm işlem saatlerini uzatmak. İşlem saatlerini neden uzatıyoruz? Londra ile olan saat farkımız açıldığı ve hacim kaçırmak istenmediği için. Saatler uzayınca hacim artacak hacim artınca da borsa payından elde edilen kazanç artacak. Seans saatleri sürekli uzatılmasına rağmen hacimlerde anlamlı bir artış olduğunu düşünmüyorum. Rakamlara bakan arkadaşlar durum benim dediğim gibi değilse yazıya yorumlarda belirtebilirler.

İşlem saatlerini uzatmak her türlü problemi çözüyorsa o zaman işlemi 24 saate çıkaralım baştan. Aracı kurumlar da şirket bünyesine yatakhane koysunlar, ütü odası, duş vs ilave etsinler böylece yatılı aracı kurum kavramı da hayata kazandırılmış olur. Aracı kurumlar yatılı hale gelirse o zaman personelin trafikte gecikmesi de önlenir.

Çözülecek onlarca mesele varken işlem saatlerine odaklanmak ve işlem saatlerini artırmak hiç bir derda deva olmayacak. Borsayı bu kararından vazgeçirmek de mümkün olmadığına göre aracı kurum çalışanı arkadaşlarımıza kolaylıklar ve sabırlar diliyorum, işiniz çok zor.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.