Adnan Salih [email protected]

Enflasyon düşüyor ama bize yaramıyor

Son dönemlerdeki ekonomi tartışmalarını odağında TCMB faiz politikası /büyüme ve enflasyon ilişkileri var. Enflasyon düştüğü için faizlerin indirilmesi yüksek sesle dile getiriliyor, faizler düştüğünde ise yatırımlar artacak ve büyüme yeniden başlayacak. Bu sebeple veya başka saiklerle geçtiğimiz günlerde enflasyonun içerisindeki gıda ağırlığının azaltılması gündeme geldi. Buna karşı çıkanlar, aynı fikirde olanlar her zamanki gibi sahneyi doldurdu.

Genel enflasyon seviyesi sadece bizde değil tüm dünyada tartışılıyor. Uygulanan ekonomi politikaları ve bazı sektörlerdeki giderek artan verimlilik genel enflasyon seviyesinin düşmesine sebep oluyor ama gerçekten ihtiyaç duyduğumuz ve almak zorunda olduğumuz mal ve hizmetlerin fiyatları enflasyonu katbe kat aşmış durumda.

ABD’den bir örnek verelim:

Yukarıdaki grafiğe göre ABD’de okul kitapları, eğitim, çocuk bakımı, sağlık, gıda ev fiyatları çok ciddi oranlarda artmış.

Nelerin fiyatı düşüyor ona da bakalım:

Kablosuz internet, yazılım, oyuncaklar, TV.

Amerika’dan bize ne diyebiliriz ama inanın trendler yurtdışında neyse bizde de çok benzer gerçekleşiyor.

Amerika’da ilgili dönemde CPI %55. Enflasyon düşük ama bütçelerde zorunlu harcamalar giderek artıyor ve başa çıkılamaz hale geliyor.

Bizde de enflasyon %8'ler dolayında geziniyor, hedef %5.  Yıllar itibarı ile gerçekleşme ve hedefler:

Tabloya bakınca içimiz açılıyor, enflasyon düştü alım gücümüz arttı diye ama realite öyle değil.  Türkiye’de de almak zorunda olduğunuz mal ve hizmetlerin fiyatları enflasyondan daha fazla artıyor.

Eğitim ile başlayalım. 4+4+4 ve imam hatipleştirme sonrası büyük çoğunluk  çocuğunu iyi kötü bir özel okula yollama peşine düştü. Özel okul eğitim fiyatları 2006-14 arasında anaokulunda %148, ilköğretimde %147 lisede ise %132 oranında artmış durumda. Bu rakamların içerisinde beslenme ve ulaşım yok yaklaşık %25 daha ilave etmek gerekebilir. 

Aynı dönemde enflasyon oranı kümülatif %186 (2006-13 sonu). Demekki eğitim maliyetleri enflasyondan  daha fazla yükseliyor ve bütçeleri bozmaya devam ediyor.

Gıda da bezer bir durumla karşılaşıyoruz. Bunun için karkas  et fiyatlarına bakalım:

Tavuk fiyatları ne olmuş:

Veri 2010 yılından bu yana mevcut, tavuk fiyatları 2010dan bu yana yaklaşık %88 arttı, buna mukabil ilgili dönemde enflasyon yaklaşık %69.

Ev fiyatları ve enflasyon arasındaki farkı yazmaya bile gerek yok kulübe bile almaya kalksanız fiyatlar uçmuş durumda. Geçen günlerde projenin adı lazım değil Koşuyolu’nda bir sitede taş gibi bir fiyatla indirimli 688 m2 dubleksi 4,2 milyon USD fiyatı ile satıyorlardı. İndirimli olduğu için hemen almak isterdik tabi ama nakdi denkleştiremedik. İşin esprisi bir yana kira ve ev fiyatları ciddi oranda artmış durumda.

Sağlık harcamaları da her ne kadar iyileştirildi vs dense de büyük oranlarda arttı. Sağlıkta görünürde herşey ücretsiz ama işler biraz çatallaşmaya başladığında faturalar da kabarmaya başlıyor.

Tüm zorunlu harcamalar artarken gelirler ona mukabil yükselmiyor, bu da son yıllardaki tasarruf açığını açıklamakta biraz yardımcı olabilir sanıyorum. Vatandaş tasarruf etmek bir yana elindekini korusa mutlu olacak ama çoğu iş artık borçla dönmeye başladı.

Yukarıda verdiğim rakamların hepsini internetten derledim, rakamların içinde alınan malın/servisin kalitesi yok. Yukarıdaki fiyatlar marketler kanalıyla tüketici önüne geldiğinde daha da artıyor.

Kaliteli mal/hizmete yöneldiğinizde fiyat artışları çok daha yüksek.

Özetle söyleyecek  olursak enflasyon düşüyor ama gereksiz olan mal ve hizmetlerde, gerekli olanlarda maalesef indirim değil bindirim var. Gelirler de artmazken bununla nasıl başa çıkılır? Belki de bir çözüm gelirleri sermaye piyasalarında artırmak olabilir. Büyük büyük tartışmalar hayatın acı gerçeklerini gidermeye yardımcı olmuyor gerçek enflasyon giderek yükseliyor engellemenin yolu da üretimden geçiyor faizi artırmak azaltmak palyatif çözümden ibaret.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.