Adnan Salih [email protected]

Foreks lider pozisyonunu kaybedecek

Aracı kurum dünyamız son yıllarda oldukça kısır kaldı. Ürün geliştirilemiyor, geliştirilen ürünler müşterilere anlatılamıyor, anlatılsa bile satılamıyor. Yönetimler sadece maliyet kısmaya odaklanmış durumdalar. Gelir üretmeye ve gelirleri büyütmeye kafa yorulmadığı görülüyor, TSPB verileri de bu durumu doğruluyor:

Faaliyet karı 2015 yılında 303 milyon TL, 2016/9 toplam 174 milyon TL. Faaliyet karı neredeyse 1/3 oranında azalmış durumda.

Aracı kurumların amansız fiyat rekabeti, komisyonları sürekli aşağı çekmeleri, birbirinden var olan müşteriyi kapmaya çalışmaları piyasayı daraltıyor.

Aracılar böyle bir süreçten geçerken bir anda foreksi keşfettiler ve forekse can simidi gibi sarıldılar. TSPB verilerine bakalım, rakamlar üstel şekilde arttı:

 Foreks yapmayan aracı kurum neredeyse kalmadı, 6 aracı ile başlayan serüven 43 aracıya çıktı. 333milyar TL hacimden yıllık 17 trilyon TL’ye ulaşıldı. Sermaye piyasalarında çalışan sayısı uzun yıllar sonra artarak 6500’e ulaştı.

Foreks hacimlerinin önemli bir kısmının internet üzerinden yapılıyor olması da işin diğer avantajlı tarafı oldu, bu şekilde maliyetler kontrol altında tutuldu.

Foreks ile birlikte çalışan sayısının artmasının en önemli bileşeni telefonla arama ekiplerinin artırılması oldu. Telefonla arama ekibi ne demek? Sizin cep /iş /ev numaranız bir şekilde bu kurumların eline geçiyor. Bunun nasıl yapıldığı konusunda bir fikrim yok. Duyduğumuz bazı sözlere göre veriler satın alınıyor. Daha sonra telefonun ucundaki çalışan başlıyor aramaya.

Telefonla arama deyip geçmeyin çoğu foreksçide amansız bir telefon takip sistemi vardır. Kim ne kadar aramış, gerçek aramaları ne kadar, kaç müşteri kazandırmış vs. onlarca veri toplanır. Günlük arama kotasını doldurmayan çalışanlar kotayı doldurana kadar işten çıkamazlar. Kısa süreli yapılan performans toplantılarında yeterince müşteri kazandıramamış olanlarla yollar ayrılır.

Telefonla arayan çalışanın ücreti düşüktür ama kazandırdığı müşteri ve açılan hesap başına prim alma ihtimali vardır. Her kurumun kendine göre bir prim politikası olabilir.

Foreks arama merkezlerine alınan personel sözde bir eğitimden geçirilir. Buradaki hedef bu personelin yapabilirse öncelikle yakın çevresinden para toplamasıdır. Eğer çalışan kendi çevresi dışına çıkabilir ve portföyünü artırabilirse o zaman kurumda kalıcılığı ve kazancı artacaktır.

Foreks kurumlarının en önemli özelliği kendi portföylerine işlem yapabilmeleridir. Bir foreksçi firma müşterisinin işlemlerine taraf olabilir. Buna kendi aralarında buklamak (booking) derler veya hazine derler.

Hacimler arası dağılımda kurum portföyüne yapılan işlemler ve internet aracılığı ile yapılan işlemlerdeki artış çok dikkat çekici. Kurumlar giderek daha fala “kendi” portföyleri adına müşteri işlemlerine taraf oluyorlar. 2016/09 TSPB verilerine göre hacmin yaklaşık %50’sine kurumlar taraf.

Hazineye alınan müşterinin ise kaybetmesi beklenir. Burada oyunun adil kurulduğunu kabul etmek zorundayız çünkü aracılar sıkı denetleniyorlar. Araştırma departmanı adı altındaki bölümlerin müşteriyi arayıp işleme yönelttiğini ve yanıltıcı yorumlarda bulunduğunu düşünmemeliyiz. Ayrıca sistemler donmaz, fiyatlar kaymaz ve fiyat farkları açılmaz.

Foreks aracıları neden kendileri taraf olmak istiyorlar?

Cevabı basit: Kar-zarar oranlarını yayınlıyor kurumlar genelde %20/80 oranında kar-zarar var. Bu rakam adetsel olarak ölçülüyor. Karların zararlara oranı tutar olarak hesaplansa bu çok küçük kalacaktır. Toplam edilen zarar 20/80 oranından daha vahim durumda olsa gerekir.

Bazı aracılar da doğrudan işlemleri kendi üstlerine almazlar, yurtdışında kurum kurarlar ve işlemleri için fiyatları oradan alabilirler. Bu şekilde yurtiçinde işlemlere aracı, yurtdışında ise üstlenici olurlar.

Büyük kurumlar ise genelde Avrupa’nın büyük aracıları ile kurdukları entegre sistem üzerinden komisyon geliri elde etmek amacıyla işlem yaparlar.

Foreks yapan kurumları sadece foreksçiler ve karma / geleneksel aracılar olarak ikiye ayırabiliriz. Karma / geleneksel kurumlar için foreks karlılık kalemlerinden biridir.

Bu kadar yüksek hacim olduğuna göre bu işten aracılar ne kazanıyor? Aracı kuruluşlar birliği veri tabanında karşılaştırmalı veriler gelir tablosu eskiden yayınlanıyordu, şimdi format değişti detaylar ortadan kalktı (ya da ben bulamadım)

En son bulabildiğim veriye göre Kaldıraçlı İşlemler ve Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemlerinden Elde Edilen Gelirler kalemlerini toplayarak bir sonuca varabiliriz.

2015/6 için aracılar 284 milyon TL kazanmışlar.

2014 yılında kazanç 373 milyon TL

2013 yılında 247 milyon TL

2012 yılında 113 milyon TL

2011 yılında 15 milyon TL

Trende bakarak 2015/6 sonrasında en az 1 milyar TL daha kazanıldığını düşünmek oldukça normal. Toplamda foreks başladığından bu yana müşterilerin kaybı 2 milyar TL’yi aşmış olabilir.

Foreks işlemlerinde müşteriler kazanabilecekleri gibi bir rüyaya kapılıyorlar, işlem üstüne işlem açıyorlar. Kısaca söylemek gerekirse kazanamazsınız. Bunun aracı ile / tavsiye ile ilgisi de yoktur. 1:100 kaldıraç ile çalışırken %1’lik yanılma parayı sıfırlar. 1:50 kaldıraç ile %2 bitirir.

Hedge yapıyorum falan sözleri uydurmadır. Bu piyasada hedge yapamazsınız çünkü gelecek olan para belirsizdir. Vadeye kadar hedge pozisyona ters hareket olur para biter vade geldiğinde de alacağınız para için işler tersine döner bir de oradan zarar edersiniz. İlave olarak “swap” denen faiz farkını tıkır tıkır ödersiniz. Diyelim ki Dolar/TL de hedge pozisyonu açtınız ve kur hiçbir yere gitmedi. Ayın sonunda swap faizi ile paranız biter (1:100 kaldıraç). Swap maliyetlerine kimse dikkat etmez ama bu maliyet sessizce portföyü yer.

Foreks aracılar için son derece karlı bir alan, yatırımcılar için ise öyle olmadığını ve maalesef olamayacağını söylemiştim, tekrarlayayım. %80 oranında başarısızlık ihtimali olan bir oyunda sürekli kazanmaya çalışmak, kazanmayı beklemek ancak tek bir sonuçla biter: Sermayenin tüketilmesi. SPK’da yatırımcıların güneşin altındaki kar gibi erimesine dayanamadı ve kaldıraçları 1:10 düzeyine düşürdü, hesap açılış alt limiti 50bin TL oldu.

Bundan sonra ne olabilir? Hacimler keskin şekilde düşecektir. Foreks aracıları pek çok telefon arama ekibini tasfiye edecektir. Bazı aracılar da risklerini artırarak gelir elde etmeye çalışacaktır. Bazı aracılar kapanacak bir bölümü de mecburen birleşecektir.

Ne yapabiliriz?

Foreks aracılarının yurtdışında ofis açmaları ve yurtdışı yatırımcılara işlem yaptırılmasının önündeki engelleri kaldırılabilir. Takasbank güvenceli sistem dünyada tek ve oldukça önemli bir avantaj. Bu avantaj paraya dönüştürülebilir.

Aracılar yurtiçinde 1:10 kaldıraç ile devam etmeliler ama yabancılara açılacak hesaplarda kaldıraçlar o ülkenin düzenlemelerine tabi olmakla birlikte izin verilen /düzenleme olmayan yerlerde 1:1000’e kadar çıkabilir.

Foreks’te dünyada kazanan görülmediği için bu şekilde hem aracılar kazanmış olurlar hem yerli müşteriler kaybetmezler hem de ülkemiz döviz kazanır. İlave olarak personel azalmadığı gibi sayısı da artar. Personelin ise yabancı dil bilmesi ve bunu akıcı olarak kullanması gerekir. Foreks stratejik bir sektör, eğer iyi kullanırsak sermaye piyasalarını besler ve büyümesine katkıda bulunur fakat kümesteki tavukları yolarsak tavuk kalmaz ve sonunda sermaye piyasası ortadan kalkar.

Sektörün yurtdışı planlarını tekrar çalışmaya başlaması sektörün geleceğini aydınlatacaktır.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.