Adnan Salih [email protected]

Hangi Vadeli Fiyat?

Geçtiğimiz haftalarda ileri vadeli fiyatların hesaplanması üzerine konuşmuştuk. Piyasalarımızda (tezgahüstü) vadeli olarak genelde döviz üzerine çeşitli sözleşmeler yazılmakta, organize borsalarımızda ise (VOB özelinde) ağırlıklı olarak USDTRY ve İMKB30 kontratları standart vadelerde işlem görmektedirler.  Piyasada işlemler geçtiğine göre vadeli fiyatlar hesaplanmış ve kişilerin risk tercihlerine göre sistemde yerini almış demektir. Biz ekrandaki fiyatlara bakarak hangi vadeli fiyatın en avantajlı olduğunu ve seviyelere göre kar etme olasılığımız en yüksek kontratı/vadeyi seçebilir miyiz? Vadeli kontratları hesaplarken kullandığımız formülasyonu hatırlayacak olursak:

Vadeli fiyatın olması gerekenden pahalı/ucuz fiyatlanması durumunda aşağıdaki arbitraj adımlarını listeleyebiliriz:
1.    Vadeli USDTL sat (al)
2.    USD spot al (sat)
3.    TL borçlan (plase et) 
4.    USD plase et (borçlan)
5.    Vadede USDTL teslim et (USDTL al, TL teslim et)

Yukarıdaki formülde (e) sayısı kullanarak fiyatı hesaplamıştık.  (e) sayısı kullanıldığında, sürekli bileşik faizle işlem yapılmış demektir. Biz piyasada kullanılan notasyona göre yazarsak vadeli fiyatı aşağıdaki gibi formüle edebiliriz:

Hesaplamaları yaparken uygun günlük çevrimleri mutlaka kullanmak gerektiğini hatırlatalım. Vadeli fiyatı 100 gün için hesaplıyorsak ve bir yılda 365 gün olduğu kabulü ile faizi 100/365 faktörü ile düzeltmemiz gerekir. Yukarıdaki formülde Rd ile gösterdiğimiz faiz yerli piyasadan kazandığımız faizi temsil ederken Rf ile gösterilen faiz yabancı paradan kazanılan nema olarak temsil edilmiştir.  Tablo 1’de 14 Şubat 11.30 vadeli kontrat fiyatları ve spot fiyatlar gösterilmiştir.

Tablonun birinci sütununda alıcıların verdiği fiyatlar, ikinci sütununda satıcıların verdiği fiyatlar üçüncü sütununda ise vadeye kalan gün gösterilmiştir. 
Vadeli fiyat, hesaplanırken belirli faiz varsayımları yapılmış ve ekrana fiyatlar uygun şekilde girilmiştir kabulünü yapacağız, bununla birlikte dış âlem faizini veri olarak kabul edip %1 seviyesinde tutacağız. 
Hangi fiyatın hesaplı olacağını hesaplamaya başlayabiliriz. İlk önce bütün işlemlerimiz alış kotasyonlarından gerçekleştirdiğimizi düşünelim.  Tablonun birinci sütunu ile ilgileniyoruz. 
Spotta alış kotasyonundan işlemimizi gerçekleştirip vadeli ’de alış kotasyonlarına satış yaparsak elde edeceğimiz TL faizi aşağıda hesaplanmıştır:

Vergi etkisinin olmadığı varsayımı altında net olarak bu yatırım gelirinden memnunsak ve/veya hesaplanan faizlerden daha uygun borçlanabiliyorsak o zaman yapılacak işlemler karlı olacaktır.

Spotta alım fiyatında, vadeli satım fiyatından işlem yaparsak elde edeceğimiz getiriler ise aşağıdaki şekilde olacaktır:

Tabloda açıkça görüleceği üzere getiriler dikkat çekici şekilde arttı.  Alış ve satışlarımızı tamamen satış kotasyonları (tablo 1 ikinci sütun) ile gerçekleştirirsek elde edilecek getiriler ise aşağıdaki şekilde gerçekleşecektir:

Görüldüğü üzere tüm işlemler satıştan gerçekleştiğinde getiriler ciddi anlamda azalmaktadır. Son olarak spot piyasada satış kotasyonundan, vadeli piyasada ise alış kotasyonundan işlem yaparsak getiriler aşağıda gösterildiği üzere ciddi anlamda gerileyecektir:

Özetleyecek olursak spot/vadeli alım/satım işlemlerimizi 4 şekilde gerçekleştirebiliriz:
Alış/Alış, Alış/Satış, Satış/Satış, Satış/Alış. Sırasıyla sembolleştirirsek: AA, AS,SS,SA. 
Şimdi pozisyonumuza göre en karlı olacak işlemleri belirleyebiliriz:
AA ve AS pozisyonunda :
Hesaplanan TL faizinden daha düşük oranlarda borçlanıp piyasada kullanılan dolar faizinden daha yukarıda yatırım yapılabiliyorsa: 

SS ve SA pozisyonunda :
Hesaplanan TL faizinden daha yüksek  oranlarda yatırım yapıp piyasada kullanılan dolar faizinden daha düşük  borç bulunabiliyorsa: 

Son olarak vadeli kontratlar ile bankaların aynı tarihlere vadeli fiyatları arasında küçük farklar olabileceğini belirtelim. Bunun ana sebebi organize borsalarda kar-zararın günlük hesaplanması ve teminat hareketleridir. Bankalarla yapılan işlemlerde genelde vade sonuna kadar herhangi bir ayarlama yapılmaz. 

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.