Adnan Salih [email protected]

Opsiyon piyasalarımız neden çalışmıyor?

Türev Piyasalar nereye koşuyor? 

Foreks, Opsiyon, Vadeli Piyasalarda son gelişmeler neler? Ve emtia dünyasındaki krizler…
İşte tüm bu kritik ve çetin soruların yanıtı artık ‘taze’ yorumlarla Borsagundem.com’da...
On binlerce okurun 24 saat aralıksız Borsa İstanbul ve dünya borsalarını izlediği, piyasaları takip ettiği Borsagundem.com Yazı Ailesi, cesur, tecrübeli, analiz ve strateji ustası bir isimle kulvarında daha da güçleniyor... 
Vadeli İşlemler’de, Opsiyon Piyasalar’da, Foreks’teki ‘niçin?’ler artık ‘havada’ kalmayacak; altından dolara artışlar, çöküşler, nedenler cesur bir gözle masaya yatırılacak; ses getirecek analiz farkıyla yatırımcılara, okurlara sunulacak.… 
Türev Piyasaları ustası Adnan Salih, sadece haftalık değil, sadece günlük değil, piyasaların ısındığı anlarda da anlık yorumlarıyla da okurlarına ışık tutacak. 
Türev Piyasalarının kalbi bundan böyle, borsa dünyasına bomba gibi “Opsiyon Piyasalarımız Neden Çalışmıyor” yazısıyla giriş yapan Adnan Salih’in satırlarında atacak.

İŞTE İLK YAZI

OPSİYON PİYASALARIMIZ NEDEN ÇALIŞMIYOR?

Finansal piyasalarımızda vadeli işlemler, VOB ile birlikte 4 Şubat 2005 tarihinden itibaren yatırım araçları arasına katıldı. Başlangıçta piyasada vadeli piyasanın çalışmayacağı şeklinde bir düşünce vardı, bununla birlikte zaman içerisinde hacim oldukça arttı. IMKB30 vadeli kontratları liderliği alırken, bu kontratı USDTRY kontratları takip etti. 2005 yılından kapanışına kadar VOB maalesef daha başka kontrat üretemedi. Yeni ve başarılı kontrat üretemediği gibi kurban bayramlarında bireysel yatırımcıların kurban fiyatı riskini yönetmesini amaçlayan(?) canlı hayvan kontratı dahi çıkarıldı. Bu kontratın işlem görüp görmediğini şu an hatırlayamıyorum ama ürünün hazırlık aşamasındaki toplantılara birinci elden katılmış ve orada gelişmeleri gözlemlemiştim.  Dünyadaki trendleri takip etmeyen, takip etmek de istemeyen VOB’un hikâyesini Sayın Emir Çetinkaya’nın aşağıda verdiğim bağlantılarında okuyabilir. 

http://www.finansadair.com/2014/03/vobun-kurulus-ve-yok-edilis-sureci-i.html
http://www.finansadair.com/2014/03/vobun-kurulus-ve-yok-edilis-sureci-ii.html
http://www.finansadair.com/2014/03/vobun-kurulus-ve-yok-edilis-sureci-iii.html

VOB, tek hisse senetlerine dayalı opsiyon işlemlerini İMKB’ye vermesi üzerine Egenin Sesi gazetesinde Sayın Abdülkadir Hazman aşağıda bağlantısını paylaştığım yorumu kaleme aldı:

http://www.egeninsesi.com/article/87969-can_catladi__ve__vob_patladi

VOB’un tarihsel süreçte yeni kontratları üretememesi, yabancı bir ortak ile işbirliğine gitmeyip teknolojide geri kalması büyük fırsatların kaçmasına sebep oldu. VOB yönetimi yukarıdaki iddiaları şu şekilde yalanlayacaktı:

http://www.egeninsesi.com/article/88344-vobtan_aciklama

VOB’un öngörülerinin hiçbir geçerliliğinin olmadığı yaşananlar ile sabit hale geldiğini hepimiz biliyoruz. VOB, BİST tarafından bünyesine dahil edildikten sonra opsiyonların BİST-Borsa İstanbul’daki serüveni başlamıştır. Opsiyon işlemleri başladıktan bu yana istenilen işlem hacmi maalesef gerçekleşmemiştir. Biz neyi doğru yapmıyoruz da bunca senedir uğraşılmasına rağmen bu ürün grubu bir türlü yatırımcısı ile buluşamıyor?
Öncelikle tüm dünyada vadeli işlemlerin en önemli mecraı olan CME’nin sitesine bakalım. CME, belirtmekte fayda var halka açık bir şirkettir.

http://www.cmegroup.com/

Web sitesinde CME, “ürünlerine” yönelik bir yaklaşım sergilemektedir. Sitenin altında ise dk. 10 dk. gecikmeli fiyat penceresi izlenebilir:



Veri penceresinden e-mini SP500 kontratlarına tıklarsak aşağıdaki ekran gelir:



DEC 2014 yanındaki OPT tuşuna tıklarsak Aralık 2014 vadeli opsiyon penceresi açılacaktır:

Bu pencerede işlem gören opsiyonların detayları incelenebilir. CME, bununla da yetinmez: cmegroup.quikstrike.net adresinde incelenebileceği üzere yatırımcılara opsiyonları analiz edebileceği ücretsiz ve ücretli versiyonları bulunan bir ürünü de sunar. Sunduğu ürünün PRO versiyonu da 2 hafta süre ile denenebilir. Program web bazlı olup tablet, akıllı telefon dâhil tüm platformlarda çalışmaktadır. SP500 e-mini kontratlarının opsiyonları için aşağıdaki ekran görüntüsü verilen çalışma ortamı mevcuttur:
 

Bizim sizlere yine bu sütunlardan yazmış olduğumuz volatilite analizleri çok kolaylıkla yapılabilir. Örneğin gerçekleşen ve öngörülen volatilitenin nasıl seyrettiğini rahatlıkla inceleyebiliriz:



Bu analiz neden önemli? Öngörülen volatilite tarihselin üzerinde ise opsiyon satıp delta koruması yapmak, altında ise opsiyon alıp delta koruması yapmak avantajlı olabilir. Potansiyel yatırımcı bu şekilde işleme girerken daha isabetli tahminler yapabilir. 
Yatırımcılar, portföylerini bu uygulamaya kaydedebilirler:


Buraya kadar anlattıklarımız vadeli kontratlara yönelik opsiyonlara dairdi. CME sitesinde pek çok eğitim materyal, doküman ayrıca incelenebilir.
Hisse opsiyon işlemleri için ise basit bir Google araması sonucu diyelim ki ALİBABA hissesinde opsiyon işlemi yapmak istiyoruz, aşağıdaki ekran önümüze gelecektir: http://www.nasdaq.com/symbol/baba/option-chain


Ekran, görüldüğü üzere daha önce bakmış olduğumuz senetleri de hatırlıyor. BABA kodlu hissede 95 kullanım fiyatlı alım opsiyonuna tıkladığımızda gelen ekran:


Ekranda da rahatlıkla görüleceği üzere, bizim daha önceden uzun uzadıya yazdığımız hesaplamalar birkaç tuşa basmaya kadar inmiş durumda. Bu ekranda opsiyonun delta, gama,vega vs. değerleri, fiyatı ve grafiği görülebiliyor.
Diyelim ki bu hissenin opsiyonlarında işlem yapmak istiyoruz ama analiz de etmek istiyoruz, imdadımıza öncelikle Google finance yetişiyor:
http://www.google.com/finance?q=NYSE%3ABABA&ei=7PpRVJDWJ4OVwQO9zYDYAg

Bunu beğenmedik diyelim o zaman Yahoo Finance var:
http://finance.yahoo.com/q;_ylt=AjiA30aRxFQZIUc_9XUXWgonv7gF?uhb=uhb2&fr=uh3_finance_vert_gs&type=2button&s=baba

Tüm bunlara ilave olarak Yahoo ve Google financce siteleri veriyi Excel ortamında kullanmanıza da izin veriyor, bunun için de ücret talep etmiyorlar. Örnek bir yahoo kodu http://www.financial-modelling.net/tutorials/excel/open-excel-retrieve-stock-quotes-in-a-formula bağlantısında incelenebilir.
Şimdi de Borsa İstanbul web sitesi açılışına bakalım:

Ürünlerden opsiyon sözleşmelerine tıkladığımızda gelen ekran:

http://www.borsaistanbul.com/urunler-ve-piyasalar/urunler/opsiyon-sozlesmeleri/opsiyon-hesap-makinesi  adresinde opsiyon hesap makinesi bulunuyor. 
Verilerden Vadeli işlem ve opsiyon Piyasası Verileri adımını seçersek aşağıdaki ekranı görüyoruz:

Buradaki raporlar ben bildim bileli Excel formatındadır.
Görüldüğü üzere sayısal analizin yoğun olarak kullanıldığı opsiyon ve vadeli işlemlerde CME ve BİST karşılaştırması sonrası neyi doğru yapmadığımızı siz okuyucuların yorumuna bırakıyorum. 
Son olarak opsiyonlar söz konusu olduğunda kullanılan veri yayımcılarından birinin sayfası:

Opsiyon analizi için aşağıdaki ekran kullanılıyor:

Ekranda bir şeyi bulmak işlem yapmak vs. bir hayli uğraştırıcı. Bir önceki ekranda görüleceği üzere açık pozisyonlarda minimal düzeyde, ilgi yok.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME:  Opsiyonlarda sürekli yolun başında olmamızın sebeplerinin tamamını ele almamıza imkan yok, bu yazıda “pekmezini hazır tut, sineği Bağdat’tan gelir” atasözüne uygun bir şekilde işlem yapılan piyasaları karşılaştırmaya çalıştım. Türkiye’nin finans merkezi olabilmesi için aşması gereken çok yol var, çalışmak şart. Tekerleği ise yeniden icat etmeyip kullanmak gerekiyor. Dünya’da işler nasıl yürüyorsa bizde de o şekilde çalışmalı. Bize özel opsiyon piyasası düşünüyorsak ancak bu kadar olur.

Sayfada yer alan bilgiler tavsiye niteliği taşımayıp yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırımcı profilinize uymayabilir.